Günlük yaşamda, insanın ruhsal yönü insanın psikolojik yaşamından ayrılamaz. "Psikoloji" sözcüğünün kökeni insanın aklının ruhsal yapısıyla ne kadar içiçe olduğunu göstermeye yeterlidir. Yunanca psyche (psişe) sözcüğünün temelde iki anlamı vardı. Birinci anlamı ruh, yani in- sandaki en derin yaşam kaynağı, olarak çevirilebilir. İkinci anlamı ise bütün bireyleri ve tüm doğayı kapsayan ölümsüz ruhu çağrıştıran kelebektir. O zamandan beri psyche, her ne kadar deneysel ve fizyolojik psi- kologlar bu kadar maddeci olmayan bir terimi kullanmak istemeseler de, genellikle "zihin” olarak tanımlanmıştır.
Bireyin psikolojisi sadece ona bakarak asla etraflıca açıklanamaz: Tarihsel ve çevresel koşulların onu nasıl koşullandırdığını da iyice anlamak gerekir. Kişinin bireysel psikolojisi hem fizyolojik, biyolojik veya ahlaki problem hem de çağdaş bir problemdir. Keza hiçbir psikolojik olgu sadece nedensellikle asla etraflıca açıklanamaz; yaşayan bir fenomen olarak bu her zaman yaşam sürecinin devamlılığına bağlıdır, öyle ki hem evrilir hem de sürekli gelişir ve yaratır.
Kişide meydana gelen bu duygu değişimi ve bir dizi fizyolojik değişim bazen durumun gerektirdiklerini yerine getirmede kişiye yardımcı olabilirse de bazı zamanlar kişinin istemediği olumsuz etkilere sebep olabilmektedir.
Sayfa 21Kitabı okudu
Öfkenin bastırılması, esrarengiz bir biçimde hastalığa yol açan soyut bir duygusal özellik değil, organizma üzerindeki fizyolojik stresi artırdığından temel bir risk faktörüdür. Bu faktör tek başına değil, umutsuzluk ve sosyal destekten yoksunluk gibi buna eşlik etmesi muhtemel başka risk faktörleri ile birlikte hareket eder.
Sayfa 141Kitabı okuyor
Stres deneyiminin üç öğesi bulunur. Birincisi, organizmanın tehdit olarak algıladığı fiziksel veya duygusal olaydır. Buna; stres uyaranı, yani stres kaynağı adı verilir. Ikinci öğe, stres kaynağıyla karşılaşan ve bunu kendince yorumlayan işletim sistemidir. Insanlar açısından bu işletim sistemi başta beyin olmak üzere sinir sistemidir. Son unsur ise, bir tehdit algısına tepki olarak gerçekleşen çeşitli fizyolojik ve davranışsal düzenlemelerden oluşan stres yanıtıdır.
Çocuklukta psikolojik sınırların bulanıklaşması, yetişkinlikte yaşanacak fizyolojik stresin önemli bir kaynağını oluşturmaktadır.
Rus hekimleri, Pavlov'un refleksoloji teorisinden ilham alarak, "şartlı uyku usülleri" ile klasik hipnotikleri beraberce kullanarak fizyolojik uykuya çok benzeyen bir durum yaratmağa muaffak oldular.
Freud'un dediği gibi, duygusal hayatın büyük bir kısmı bilinçaltındadır; içimizde hissettiklerimiz çoğu kez bilinç düzeyine erişmez.
-----------------------
Fizyolojik açıdan duygu, genellikle kişi onu fark etmeden önce başlar. Örneğin: Yılandan korkan kişilere yılan resmi gösterildiğinde, deri üzerindeki algılayıcılar bir kaygı işareti olan terlemenin başlangıcını tespit etse de, onlar henüz bir korku hissetmediklerini belirtirler. Kaygılanmaya başlamaları bir yana, yılan resmi ne olduğunu algılayamayacakları bir hızda gösterilse bile, bu terleme görülmektedir. Bu tür bilinç öncesi duygusal kıpırtılar biriktikçe, sonunda bilince ulaşacak kadar güçlenirler.
Uzun süreli stresin nedeni
Eğer hayatını kurtarmaya çalışan bir zebra veya avının peşinde koşan bir aslansanız, bedeninizin fizyolojik tepki mekanizmaları, bu tür kısa süreli, acil durumlar la, fiziksel tehlikelerle baş etmek için mükemmel biçimde evrimleşmiştir. Yeryüzündeki hayvanların çoğu için stres, kısa süreli bir krizle ilişkilidir; sonunda ya stres biter ya da siz.
Bizler de tıpkı hayvanlar gibi, stresli bir durumla karşılaştığımızda, aynı fizyolojik tepkileri harekete geçiririz. Ancak bu tepkiler sürekli harekete geçirildikleri takdirde kolayca felakete dönüşebilirler. Akut fiziksel tehlikeler ve acil durumlarla başa çıkmak üzere evrimleşmiş olan fizyolojik sistemlerin, sıklıkla aktif olmasının, stresle ilişkili hastalıkların ortaya çıkışıyla ilişkili olduğunu gösteren çok sayıda araştırma vardır. Buna rağmen biz insanlar, bu sistemleri yine de borçlarımız, ilişkilerimiz, iş yerimizde iyi kadrolara atanma konusundaki sonu gelmeyen endişelerimizle, aylarca aktif tutarız.
