❝
Elikram Hümbetov kendine bağlı askeri birlikleri cephe den çektiği için Karabağ'ın güney kısmı Ağustos'ta Ermenistan ordusunun tehdidine açık kaldı. Azerbaycan yönetimi ayrılıkçı Hümbetov ile uğraşırken Ermenistan ordusu büyük bir taarruz başlattı. Dahası Rus ordusunun da desteğiyle 18 Ağustos'ta Cebrayıl, 23 Ağustos'ta Füzuli ve 31 Ağustos'ta Gubadlı şehirlerini ele geçirdi. Cephede Ermenistan ordusunun işgalleri sürerken, Azerbaycan Meclisi 29 Ağustos'ta cumhurbaşkanı Elçibey'e güvenoyu referandumu düzenledi. Resmi rakamlara göre katılımcıların o/o 97'si güvenoyuna olumsuz yanıt verdi. Referandumdan çıkan sonuca göre, yeni cumhurbaşkanının belirlenmesi için seçimlere gidilmesi kararlaştırıldı. Seçimler 3 Ekim 1993'te gerçekleşti. Seçimden zaferle ayrılan Haydar Aliyev, Azerbaycan'ın yeni cumhurbaşkanı oldu.
❞
1954 yılı Haziranı'nda İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi Dekanlığı'na seçildiği zaman kırk üç yaşındaydı. Gündüzler resmi toplantılarda, geceler resmi davetlerde geçiyordu. Sevimli kişiliği her toplantıda aranıyordu. Tatlı sohbeti, her toplantının vazgeçilmez üyesi yapmıştı Mustafa İnan'ı. Özellikle üstün hafızası hayranlık uyandırıyordu. Yahya Kemal, düzenlediği her toplantıdan önce, "Aman Mustafa'ya da haber verilsin," diyordu. Kimse Yahya Kemal'in şiirlerini Mustafa Hoca gibi ezberleyemiyordu, kimse Yahya Kemal'in şiirlerini Mustafa Hoca gibi duyarak okuyamıyordu. Kimse Fuzuli'den, Baki'den, Nedim'den ve daha birçoklarından Mustafa Hoca gibi yerinde örnekler veremiyordu. Tasavvuftan da söz ediyordu Mustafa Hoca, İslâm'dan da söz ediyordu. Behçet Kemal, kendi yaptığı 'şeci' Kur'an çevirisini okurken, onun bir tercüme yanlışını Mustafa İnan düzeltmemiş miydi? Mustafa Hoca Arapça da mı biliyordu? O her şeyi biliyordu canım
Kullanış Türkçe'sini anlamayacak, liseyi bitirdiği halde "zaruret" kelimesinin ne mânâya geldiğini Güzel San'atlar Akademisinde hocaya soracak kadar günlük dilini bilmeyen bir neslin Fuzuli'den ve Bakî'den değil, Şinasi'den ve Namık Kemal'den de değil, Tevfik Fikret'ten ve Ahmed Haşim'den anlamasına imkân yoktu. Bu nesil Naima'yı nasıl okuyacak, hattâ Halid Ziya'dan ne mânâ çıkaracak da edebiyat tarihinin en yüksek nesir örneklerine göre bir edebî terbiye alacaktı? Onun tam ölçüde anlayabileceği Türkçe Karagöz gazetesinin muhaverelerinden ibaret kalmayacak mıydı? Bu zaruretin şuuruyla yapılan edebiyat programları kısırlaştı ve içinden çıkılmaz tezadlarla doldu.
Mustafa'nın meyhanesinde Kavaklıdere'nin başındayız.
«Sence en büyük şair kimdir Orhan?»
«Fuzuli.»
İkinci şişenin ikinci bardağındayız.
«Fuzuli'den sonra?»
«Fuzuli mi? Kimmiş o?» diyor «Bırak o da avuç açmışlardan.»
Ben yanımdaki, dilimin hiç avuç açmamış şairine bakıyorum.
«Dilimin en büyük şairi sensin» diyorum.
Diyorum amma hafifçe alay etmiyor değilim. Çakıyor kerata «Hadi oradan it» diyor.
Ömründe küfür etmemiş, çelebi Orhan Veli'yi nihayet kızdırabildiğime memnunum. Hayır kızmamıştır. Sahiden iyi şair olduğunu söylediğime kızmıştır.
Bardaklarımız boştur.
«Açık beyaz şaraptan bir tane daha doldur Mustafa.»
SAİT FAİK (Yeditepe: 1 aralık 1951)
Yahya Kemal, düzenlediği her toplantıdan önce, "Aman Mustafa'ya da haber verilsin," diyordu. Kimse Yahya Kemal'in şiirlerini Mustafa Hoca gibi ezberleyemiyordu, kimse Yahya Kemal'in şiirlerini Mustafa Hoca gibi duyarak okuyamıyordu. Kimse Fuzuli'den, Baki'den, Nedim'den ve daha birçoklarından Mustafa Hoca gibi yerinde örnekler veremiyordu. Tasavvuftan da sözediyordu Mustafa Hoca, İslâm'dan da sözediyordu. Behçet Kemal, kendi yaptığı 'şeci' Kur'an çevirisini okurken, onun bir tercüme yanlışını Mustafa İnan düzeltmemiş miydi? Mustafa Hoca Arapça da mı biliyordu? O her şeyi biliyordu canım: Tarih biliyordu, edebiyat biliyordu, dil üzerinde yetkiyle konuşuyordu, kelimelerin kökleri hakkında kimsenin aklına gelmeyen tezler ileri sürüyordu. Osmanlı sanatından anlıyordu, felsefe bile biliyordu, hatta matematik bile biliyordu. Hem de vallah bu işlerin profesörleri bile hayrandı hocaya.