Bağnazlığın Zaferi
Galata'da 1577'de kurulmuş olan rasathanenin yazgısı, din bağnazlığının akli ilimler üzerine açık zaferini gösteren bir olaydır. Rasathane, Uluğ Beg'in Zic'ini düzeltmek amacıyla kurulmuş
olup, İslam dünyasının tek rasathanesi idi. Bu rasathaneyi sultanın baş astronomu Takiyyüddin Mehmed kurmuş ve gözlemlerinin doğruluğunu artırmak için birtakım yeni aletler, özellikle bir astronomi saati yapmıştı. Rasathane, o zamanlar Avrupa'daki en modern rasathane olan Tycho Brahe'ninkinden daha az gelişmiş değildi; gerçekte bu iki astronomun kullandığı aletler arasında çarpıcı bir benzerlik vardı. Takiyyüddin, Avrupa'dan getirtilen saatleri nasıl incelediği ve alet yaparken bunları örnek olarak nasıl kullandığı üstüne bir de rapor hazırlamıştır.
III. Murad, rasathanesini astronomik gayelerden daha çok astrolojik amaçlarla yaptırmışa benziyor. Sultanın gözdeleri bunu onaylıyordu ama rakipleri olan ve aralarında şeyhülislamın da bulunduğu bir grup ulema, astronomi ve astrolojiyle ilgilenmeyi büyücülük ve falcılık gibi dinsizlik ve uğursuzluk olarak görüyordu. Şeyhülislam, sultana veba salgınının Tanrı'nın gizlerine nüfuz etmek için yapılan bu cüretkar çabaların sonucu olduğu anlamın da bir âriza verdi. Rasathane, 1580'de bir grup yeniçeri tarafından yerle bir edildi.
Sayfa 149
'Hereke'den çıktım yola,
Selâm verdim sağa sola,
Haydi, benim bu dünyaya garip gelmiş şairim,
Yolun açık ola!'
İzmit sokakları yaprak içindeydi;
Başımda, unutamadığım şehrin havası;
Dilimde hep oraların şarkıları;
Gömleği haliç'e uçar gibiydi Galata Kulesi'nin; ama, çok dönüp baktın da, vapur da Kadıköy'den dumanı koyuverdi.
Galata'da 1577'de kurulmuş olan rasathanenin yazgısı, din bağnazlığının aklî ilimler üzerine açık zaferini gösteren bir olaydır. Rasathane Uluğ Beg'in Zic'ini düzeltmek amacıyla kurulmuş olup, İslâm dünyasının tek rasathanesi idi. Bu rasathaneyi sultanın baş astronomu Takiyyüddîn Mehmet kurmuş ve gözlemlerinin doğruluğunu arttırmak için birtakım yeni aletler, özellikle bir astronomi saati yapmıştı. Rasathane, o zamanlar Avrupa'daki en modern rasathane olan Tycho Brahe'ninkinden daha az gelişmiş değildi; gerçekte, bu iki astronomun kullandığı aletler arasında çarpıcı bir benzerlik vardı. Takiyüddîn, Avrupa'dan getirtilen saatleri nasıl incelediği ve alet yaparken bunları örnek olarak nasıl kullandığı üstüne bir de rapor hazırlamıştır. III.Murat, rasathanesini astronomik gayelerden daha çok astrolojik amaçlarla yaptırmışa benziyor. Sultanın gözdeleri bunu onaylıyordu ama rakipleri olan ve aralarında şeyhülislâmın da bulunduğu bir grup ulemâ, astronomi ve astrolojiyle ilgilenmeyi büyücülük ve falcılık gibi dinsizlik ve uğursuzluk olarak görüyordu. Şeyhülislâm, sultana veba salgınının Tanrı'nın gizlerine nüfuz etmek için yapılan bu cüretkâr çabaların sonucu olduğu anlamında bir âriza verdi. Rasathane, 1580'de bir grup yeniçeri tarafından yerle bir edildi.
Sayfa 230 - Kronik Kitap
