İNCELEMELER #10
"Karanlığın sızdığını görüyor musunuz çatlaklarımdan? Tutamıyorum içimde hayatımı."
Kitaptan bahsetmeye başlamadan önce sizlere birazcık Plath' den bahsetmek isterim;
Sylvia Plath 27 Ekim 1932 yılında Boston' da ailenin ilk çocuğu olarak doğar. Annesi Avustralyalı babası ise Alman'dır. Babası Boston Üniverstesinin biyoloji bölümünde profesördür. Plath henüz sekiz yaşındayken babasını kaybeder. İlk şiirini de sekiz yaşındayken babası için yazar ve bir dergide yayımlanır:
"Yumuyorum gözlerimi,
yıkılıp ölüyor dünya,
yeniden doğuyor
açınca gözlerimi,
kafamın içinde
yarattım seni galiba."
Babasının ölümünden sonra maddi sıkıntılardan dolayı annesi öğretmenlik yapmaya başlar. Plath' in annesi fedakâr olduğu kadar da mükemmelliyetçi bir kadındır da. Kızından hep mükemmel olmasını bekler. Plath hep mükemmel olmaya çalışır eğitim hayatını burslar kazanarak bitirir. Smith Collage'de ondan başkasına verilmeyen başarı belgesiyle mezun olur. Katıldığı bütün edebiyat yarışmalarında iyi dereceler alır.
Bütün başarılarına rağmen annesine yetemez. Annesinin mükemmelliyetçilik baskıları ve kendisini küçük yaşta terkeden babasına duyduğu öfke ile büyür şair. İçine kapanır öyle ki küçük yaşta manik depresif bozukluk tanısı konulur. 1950 yılında ilk intihar girişimini gerçekleştirir ve bir akıl hastanesine yatırılır ve psikolojik tedavi görür.
"Ama beni kefenden çıkardılar,
tutkalla geri yapıştırdılar parçalarımı."
Plath üniversite de hayatının aşkı olan Ted Hughes'la tanışır. Ted de Plath gibi şairdir, birbirlerinin şiirlerini ve yazılarını eleştirerek fikir alış verişinde bulunurlar. Küçük yaşta babasını kaybeden Plath için Ted çok önemlidir. Ted, Plath'in hayatında hep eksikliğini hissettiği erkek figürüdur. Bu yüzden de Ted'in bütün görüş ve düşüncelerine çok önem verir.
Ted ile tanıştıktan kısa bir süre sonra, 1956 yılında evlenerek Boston'a yerleşirler. Aynı yıl Plath hamile kalır ve İngiltere'ye dönerler. Bunun üzerine evliliklerinde Plath'in kıskançlıklarından dolayı sorunlar yaşanmaya başalar. İlk çocuklarının doğumundan sonra araları iyice açılır. Plath, Ted'in öğrencilerinden biriyle birlikte olduğunu öğrenir ve giderek Ted'e karşı güvenini yitirir. Bu sorunu çözmelerinin ardından taşınırlar.
Yeni evlerinde komşuları David ve Asya ile dost olurlar. Ancak bu durum Asya ve Ted'in ilişkilerinin başlangıcı olur. Ted' in Asya' ya olan ilgisini farkeden Plath boşanma kararı alarak ve Londra'ya gider. Bu ayrılığın üzerine bir kere daha bir araya gelen çiftin bir çocukları daha olur. Ancak bu kez de Plath'in ruhsal bozuklukları Ted' in ondan soğumasına neden olur. Plath'i yarı yolda bırakır ve devamlı olarak aldatır.
Hayatının aşkıyla karşılaştığını belki de iyileşeceğini düşünen Plath bir anda kendisini evde çocuk büyüten dışarıda nerelerde gezdiğini bilmediği kocasını bekleyen bi kadın olarak bulur. Bu ilişki Plath'e yarardan çok zarar getirir. Yaratıcılığının gerilediğini ve kısıtlandığını hisseder.
"Bir fırtına kuşunu
sevmeliydim seveceğime
seni;
Hiç değilse baharda göğü
şenlendirir gelirdi.
Bütün dünya ölüme düşer
kapattığımda gözlerimi.
Sanıyorum kafamdan uydurdum seni."
Sanata ve yazının her türüne aşıktır Plath. Daha iyi yazma hırsı onu daima yetenekleri konusunda kuşkuya düşürür, tabi bu kuşkuda mükemmelliyetçi bir annenin çocuğu olması da etkilidir. Bu kuşkuyla yalnızlaşır, içine kapanır ve hayatında yaşadığı bunalımların nedenlerinden biri de budur.
Bulunduğu ortamlarda eşi Ted'in şiirleriyle ondan hep bir adım önde olmasıyla mücadele eder. Hem iyi bir şair olmalı, hem güzel bir kadın, iyi bir anne, sevgili... Bütün bu vasıfları ruhunda barındırmalıdır. Bu baskılar içinde boğulur Plath. Plath'in daha çocuk yaşlarda başlayan başlangıçta aile içi olan karanlık deneyimleri onu kendini yok edişe sürükler.
Çocuklarını alıp Ted ile yollarını ayıran şair, Ted'e olan duygularını bitiremez. 1963 şubatında Ted ile görüşen Plath her şeyi unutmayı teklif eder, ama Asya'nın hamile olduğunu ve onu öylece bırakamayacağını söyler Ted.
Bunun üzerine 11 şubat 1969 tarihinde intihar etmeye karar verir. Çocuklarını uyutur, başuçlarına ekmek ve sütlerini bırakır. Pencereyi sonuna kadar açar odanın kapısını aralığından hava geçmeyecek biçimde bantlar. Mutfağa gider ve fırının gazını açıp kafasını içine sokar...
İntihar etmeden önce diğer intiharlarının aksine sanki kurtarılmayı istermişçesine yanına bir not bırakır. Notta Doktor Hordr' u ara yazmıştır ve altına telefon numarasını eklemiştir. Ancak o gün hizmetli işine geç kalır...
"Ölmek, ölmek bir sanattır her şey gibi.
Eşsiz bir ustalıkla yapıyorum bu işi.
Öyle ustaca ki insana korkunç geliyor,
öyle ustaca ki gerçeklik duygusu veriyor.
Bu konuda iddalıyım sanırım."
***
Sırça Fanus Path'in intihar etmeden bir ay önce yazdığı roman.
Kitap Ester' in bir moda dergisinin yaptığı slogan bulma yarışmasını kazanması üzerine New York'ta iş imkanı verilmesinin adından gelişen olayları silsilesi ile gençlik romanlarını andıran bir tarzda başlıyor. Kitap ortalarına doğru Ester'in dağınık ruh hâlleri ve bozulmuş psikolojisiyle Plath'in manik depresifliğini anlattığı yarı otobiyogdafik tarzda devam ediyor.
Plath' in intihar etmden önce doktorunun aranmasını istediği not gerçekten çok dokundu bana. Kitapta da Ester onu intihar düşüncesinden vazgeçirmesi için papaza gitmeyi düşünmüştü.
Ah be Sylvia... Belki de birinin seni kurtarmasını, seni duymasını istedin sadece. Ben seni duydum Sylvia, hatta duymaktan öte en derinlerimde hissettim seni. Ama artık çok geç...
Mümkünse, iyi okumalar.
··
12,9bin görüntüleme
Nilgün Marmara ve Sylvia Plath hikayeleri, eserleri tüm hücrelerimi titretir cinsten. İncelemenizi okuduğumda da yüreğim sızladı. Ellerinize, emeğinize sağlık. 🌺
Plath'in ve Marmaranın yeri bende de çok ayrıdır. Beğenmenize sevindim 😊, huzurlu günler...
Ben de Plath hakkında az çok şey biliyordum ama incelemenizle hakkında daha çok fikir sahibi oldum.Bu sene tanıdım yazarı hatta bu kitap bende var uygun bir zaman bekliyorum okumak için.Çok acı bi hayatı var gerçekten ve çok etkileyici .İncelemenizi de çok beğendim elinize sağlık :)
Ah Sylvia, iyi ki doğdun.. İyi ki tanıdım seni..
Esra nasıl muhteşem bir inceleme bu ya. Yüreğine sağlık bebişim. Sylvia'ya da kucak dolusu sarılma 🥺
Teşekkür ederim incelemeniz için. Sylvia Plath'dan çok etkilendim. Üzüldüm yaşadıkları için :((
Ne demek, ben teşekkür ederim. Etkilenmemek elde değil gerçekten de..
İzlediğim dizide baba oğluna tavsiye ediyor kitabı. Merak edip baktım incelemeniz de oldukça yardımcı oldu en kısa sürede okuyacağım. Teşekkürler 🌸
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.