Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.37.13
Gönderi
Sokrates’in ölümünden sonra öğrencisi Platon tarafından toplanmış olan notları kapsayan, Sokrates’in mutluluk üzerine temellendirdiği devlet modelinin anlatıldığı kitaptır. Eser, yaklaşık 24 asır önce yazılmıştır. Sokrates’in ağzından bir anlatım söz konusudur. Sokrates olmasaydı Devlet de olmazdı. Ancak Platon’a göre de en iyi devletin ütopya olduğunu anlıyoruz. Böylece Sokrates’in notlarını toplama çabasına girişmiştir. (Bazı kaynaklarda her ne kadar Platon’un, Sokrates’in notlarını değil de kendi sözlerini söylediği dillendirilse de bunun ispatı söz konusu değildir).
Kitap on bölüme ayrılmıştır. İlk bölümden itibaren Sokrates ve yanındaki arkadaşları doğruluk üzerine tartışmalara girerler. Burada Sokrates, karşı tezleri çürütmeye çalışıyor. İlk başlarda Polemarkhos (Atina’da yaşayan Pireli bir filozof) ve Thrasymakhos (Antik Yunan sofisti) ile tam bir horoz dövüşü ya da aşık atışması tarzında ilerleyen konuşmalar mevcuttur. Daha sonra ise Sokrates’in egemen olduğu sohbete dönüşmektedir. Thrasymakhos, kitabın en ilgi çekici karakteridir. Zira Sokrates’in sürekli boş konuştuğunu, durmadan sadece ve sadece sorular sorduğunu ileri sürüyor. Alkış toplamak için felsefe yaptığını ve hiçbir faydası olmadığını dile getiriyor.
İyilik mi, kötülük mü? Doğruluk mu, eğrilik mi?
Sokrates, kitapta genel olarak iyinin kötüden ve doğruluğun eğrilikten daha üstün olduğunu savunmuştur. Bunu sorular sorarak ispatlamıştır. Kötülük etmenin kötü adamın işi olduğunu, doğruluğun da eğrilikten daha kazançlı olduğunu söylemektedir. Burada örneği de şu şekilde vermektedir: “Bir adam haksızlık etse, yani gizli ya da açıkça, zorla eğrilik yoluna sapsa, bundan da zarar görmese, gene de beni eğriliğin doğruluktan daha kazançlı olduğuna inandıramaz.” Sokrates, önce doğrunun ne olduğunu öğrenmemiz gerektiğini, daha sonra da bunun iyilik olup olmadığını anlayabileceğimizi ileri sürmektedir.
Glaukon
Glaukon, Platon’un abisidir ve Devlet kitabında Sokrates’in ortaya attığı sorulara cevap vermektedir. Kitap genelde Glaukon ve Sokrates’in karşılıklı soru cevapları şeklinde geçmektedir. Glaukon, doğruluk üzerine Sokrates’e şu sözleri sarf etmektedir: “Eğri adam doğru görünmekle devlette söz sahibi olur, dilediği aileden kız alır, kızlarını dilediğine verir, gözüne kestirdiğiyle dost, ortak olur. Her işi kendi tarafına yorar. Çünkü haksızlık etmekten çekinmez. Kendi işlerinde ya da devlet işlerinde biriyle takıştı mı, üstün gelir; kazanç sağlar, zenginleşir, dostlarına iyilik, düşmanlarına kötülük edebilir. Tanrılara bol bol kurban keser, büyük adaklar adar. Tanrılara da istediklerine de doğru adamdan daha çok yaranabilir. O kadar ki, Tanrıların bile doğru adamdan çok onu sevmelerine şaşılmaz. Görüyorsun ya Sokrates, eğri adamın hayatı Tanrılar için de insanlar için de doğru adamın hayatından daha kârlıdır.”
Böyle bir devlet gerçekten var olabilir mi?
Sokrates, kurduğu devlette tüm toplumun faydasını gözetir ve tek bir kesimin mutlu olmasını istemez. İdeal ya da hayali devleti kurmak için öncelikle insana bakar. Kurduğu devlette tam bir eşitlik ve adalet söz konusudur. Kadınlarla erkekleri aynı işleri yapabilmeleri için aynı şekilde yetiştirmek gerektiğini savunur. (Başka bir noktada da kadınların temelde erkeklerden geride olduğunu savunmaktadır). Ayrıca hem eğitimsiz insanların hem de hayatlarının tümünü bilime adayanların bu devlette yeri olmadığını söyler. Sokrates, tam bir orta karar adamıdır. Mutluluk için de orta hayatları seçmenin daha doğru olduğunu düşünmemizi sağlar. Sokrates geometri, aritmetik, astronomi gibi bilimleri de işin içine katarak devletini kurmaya çalışır.
Ütopya devleti için doğru insan tanımlamalarından sonra Sokrates, devletin koruyuculara ihtiyacı olduğunu ve bunların da çeşitli sorular sorduktan sonra müzikle eğitilmeleri gerektiğine karar verir. Tanrılarla ilgili kötü sözlerin söylenmemesini de şu sözleriyle özetler: “Demek Tanrı iyi olduğu için, insanların başına gelen her şey, çoğumuzun sandığı gibi, ondan gelmez. Yalnız iyi olan şeyler Tanrıdan gelir… İyi şeyler de kötülüklerden daha az olduğuna göre, Tanrıdan çok değil, az şey gelir bize. Kötü şeyler için başka sebepler aranmalı. Bunların Tanrıdan geldiği söylenmemeli.” Platon’un kardeşi Adeimantos da Sokrates’i şu sözleriyle destekler: “Tanrının iyi ve güzelden yana bir eksiği yoktur.”
Özet
Ülkemizde ve dünyada felsefeye kafa yoran insan yetişmiyor, felsefik tartışmalar bir kenara bırakılıyor. Felsefenin boş bir işten ibaret olduğu algısı hala devam etmekte. Ancak Sokrates, bu kitapta da aslında devleti en iyi yöneteceklerin filozoflar olabileceği kanısına bizi inandırıyor.
Anladığım kadarıyla Sokrates’in asıl çabası doğru insanın ve iyi insanın varlığıdır. Bunu da çocukluktan itibaren kazanabileceğimizi düşündürmektedir. Eğer bir çocuğun küçüklükten itibaren etrafını iyi şeylerle donatırsak (devlet için) daha faydalı olur. Hayatımızdaki kötü ve eğri şeylerin ortadan kaldırılması, bunların yerine sanat, bilim, müzik ve benzerinin konulması; ancak bunun da tadında bırakılması şart.
Açıkçası birçok koşulun bir araya gelmesi ihtimali düşük de olsa, Sokrates kitapta anlatılan devletin gerçekten yaratılabileceğine beni inandırdı. Ancak bunu yapma gücü sadece insanın kendisinde değildir. Doğumdan ölüme kadarki zamanda insan, doğru olduğu nispette iyidir ve bununla beraber mutludur da.
Platon’un Devlet’inden sonra da benzer kitaplar yazdılar. Bunlardan biri de Thomas More’un Ütopya‘sı. Ancak Thomas More’un Ütopya’sı her ne kadar Platon’un Devlet’inden alıntılanmış gibi tanıtılsa da gerçekle hiçbir ilgisi yoktur. Çünkü Ütopya, Devlet’te sadece bir yerde çakışmaktadır. Ayrıca Ütopya’da gerçekleşmesi mümkün olmayan bir ülke ya da şehirden bahsedilmektedir. Devlet’te ise Sokrates, genel olarak tüm devlet biçimlerinden en iyisini bulmaya çalışmaktadır ve hemen arkasına ise kurduğu devleti de filozofların yönetmesi gerektiğini savunmaktadır.
2400 yıl önce kurulması planlanan bu ideal devlet ya da ütopik devlet ya da hayali devlet var olsaydı yönetim biçiminin adı ne olurdu?
Yazımı, Sokrates’in ünlü sözüyle bitirmek istiyorum: “Benim tek bildiğim, bir şey bilmediğimi bilmektir.”
·
78 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.