Bana göre Necib Mahfuz; dili çok güzel kullanıyor, anlatımı akıcı, yazdıkları üstümüzde etki bırakıyor, hayranlık uyandırıyor, muhakkak okuyun diye tavsiye edilecek bir yazar değil. Bunların çok daha üstünde. Sadece kitaplığınızda bulunması bile iyi hissettirecek yazarlar vardır ya, onlardan biri. Okuldayken hocamız Necib Mahfuz'u Ortadoğu'nun Balzac'ı diye anlatmıştı. Balzac, Dostoyevski, Flaubert, Camus edebi yaklaşımını etkilemiş muhakkak ama, Petersburg denince nasıl ilk Dostoyevski düşüyor aklımıza, Paris denince Zola, Londra denince Dickens, sadece Kahire özelinde değil Ortadoğu için de Necib Mahfuz kodlanmış benim zihnimde. Kitapları; Mısır'ın tarihini, siyasetini, insanını, özellikle çevrelerinde sayılan ahlakçı kişilerin karakterlerinin altında yatan çarpık ilişkileri, yaşantıları, hem kadının hem erkeğin toplumda ezilmişliğini konu ediniyor. Necib Mahfuz'un Mısır devrimine karşı tutumu, devlet başkanı Enver Sedat'ın İsrail ile yaptığı barış anlaşmasına destek vermesi, ülkesinin olumsuzluklarını açıkça yazabilmesi, güllük gülistanlık göstermemesi de belli bir kesim tarafından hedef gösterilmesine sebep olmuş, birçok Arap ülkesinde kitapları yasaklanmış, bir de hakkında ölüm fetvası çıkarılmasına sebebiyet vermiş. Hırsızlar ve Köpekler isimli romanı da sokağın gerçeklerini anlattığı bir başka eseri. Beraber çalıştığı arkadaşının ihanetine uğramasıyla hapse düşen Said'in karısı da kendisine ihanet edince inandığı değerlerle hayata tutunma çabasına girişir. Ama hapisten çıktıktan sonra ideolojik olarak gelişmesine sebep olan kişinin de burjuvazi bir hayat yaşadığını gören Said, tek çareyi intikamda bulur. Kendisine, evine, ideolojisine ihanet edenlerden intikam almak hayattaki tek amacı olur. Topluma eleştirilerini sembollerle yazan Mahfuz, Hırsızlar ve Köpekler'de değişen toplumda asıl değerleri entelektüel hırsız Said'le sembolize etmiştir. (Bu arada romandaki hırsız 1960lı yıllarda Mısırda yaşayan Mahmud Emin Süleyman'dan esinlenmiştir.) Sadık olması beklenen eşi ihaneti, 'giyindiklerinin ahlakından vazgeçtiği' ni gösteren hayat kadını ise kitapta sadakati sembolize ediyor. Ayrıca Nur'un ismi ve sabah eve gelişi onu, Said'in hayatındaki ışığın da sembolü yapıyor. Tarikat şeyhi metafizik güçleri ve Said'in vicdanını temsil ederken, ana karakterin akıl hocası Rauf 1952 yılındaki devrimle çoğalan fırsatçı aydınları sembol ediyor. Kitabın orijinal adı Al-liss ve'l Killab, ortadaki vav (ve) harfi 'karşı' anlamında kullanılmış yani beraberlik anlamı değil hırsızlara karşı köpekler kast edilmiştir. 'Köpekler' hem gerçek anlamda karakterin peşindeki polis köpeklerini ifade etmek için kullanılmış hem de sembolik olarak hainler ve fırsatçılar olarak aşağılama anlamında kullanılmış. Hırsız ise kitabın başında öğrencinin parasını çalan Said'i ifade ederken ilerleyen sayfalarda halkın parasını çalan sömürücülere evrilmiş. Kader kavramı da romanda kendine sık yer bulmuş. Said'in kahvehane, dergah ve Nur'un evi olmak üzere üç yolu var. Kahvede olumsuz düşünceleri destek bulurken, evde ve dergahta intikamdan vazgeçmesi hayatına devam etmesi öğüt ediliyor. Said'in seçtiği yol da geleceğini belirliyor. Basit bir aldatılma hikayesi değil kesinlikle, Mahfuz Mısır devriminin, devrimden bahsetmeden, devrimin değiştirdiği insanları, doğruyu ya da yanlışı göstermeden, didaktik olmaktan kaçınarak, hayatları nasıl değiştirdiğini, etkilediğini anlatmış. Hırsız ve Köpekler de diğer kitapları gibi Kahire Amerikan Üniversitesi'nin İngilizce çevirisinden Türkçe'ye çevrilmiş ve maalesef İngilizce çevirisinde edebi kaygı taşınmaması, Türkçe çevirisinde çok fazla hissediliyor. Birkaç alanda ve birkaç kişiyle geçtiği için eser okurken kopukluk varmış gibi hissedilmiyor ama ben küçük bölümler halinde Arapçasını okuduğumda daha farklı bir tat almıştım. Çeviri bu anlamda doyurucu değildi. Kazandığı Nobel ödülünü almak için bile çok sevdiği Mısır'dan ayrılmamış olan Necib Mahfuz, Arap edebiyatının en özel yazarlarından biri. Ülkemizde fazla bilinmemesi ise hem üzücü hem de bizler için büyük kayıp. Dünya görüşümüze ve edebi zevkimize katkısı olabilecek bir yazar, bir yerden yakalamamız gerek muhakkak.

Hırsız ve KöpeklerNecib Mahfuz · Kırmızı Kedi Yayınevi · 2020609 okunma

·

162 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.