Başkurdistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’ne savaş yıllarında yüzlerce fabrika ile Sovyetlerin önde gelen
iki Silahlı Kuvvetler Akademisi-Genelkurmay Yüksek
Akademisi Ufa’ya, Lenin Askerî-Politik Akademisi ise Belebey’e - taşındı. Hava Sanayisi Halk Komiserliği 1941
yılında burada birkaç fabrikayı yeniden kurdu. 1942 yılının sonbahar aylarına kadar SSCB’nin merkezî ve batı
bölgelerinden Başkurdistan’a 172 fabrika nakledildi. Taşınan pek çok fabrika birleştirildi. Örneğin Zaporojest,
Gomelsk, İzümsk ve Stanislavsk tren onarım fabrikaları Ufa Lokomotif Fabrikası bünyesine dâhil edildi.
Savaş yıllarında taşınan Rubejansk Kimya Fabrikası
bünyesinde Başkurdistan’da kimya sanayisi oluşturuldu.
Ufa’da hidroklorik asit, soda, klor, klorobenzen üretilmeye başlandı. Ayrıca doğal kauçuk üreten fabrika kuruldu.
Doğalgaz, turba ve linyit gibi yerli enerji kaynaklarının
araştırılması ve kullanımı arttı. 1942 yılının ikinci yarısında doğalgazın kullanımı savaş öncesi dönemle kıyasla
% 46 büyüdü. II. Dünya Savaşı yıllarında Başkurdistan’da
yeni petrol yatakları bulundu ve savaş yıllarında toplamda
8.400.000 ton petrol üretildi.
Savaş yıllarında yeni sanayi işletmeleri ortaya çıktı. Ülkede Kızıl Ordu ve deniz donanmasının ihtiyacı için ayakkabı, üniforma ve giyim üreten pek çok fabrika faaliyete
başladı. Cumhuriyet, savaş yıllarında cepheye 3.000.000
ton civarında tahıl ve 100.000 ton et gönderdi.
İlginç bir bilgi olarak şunun da belirtilmesi önemlidir.II. Dünya Savaşı yıllarında Komünist Enternasyonel’in
Yönetim Komitesi Ufa’da bulunuyordu. 1943 yılından
itibaren Ufa’da 18 Avrupa dilinde radyo programları sunulmaya başlandı.
200.000’den fazla Başkurdistanlı er ve subay çeşitli madalya
ve ödüllere layık görüldü. Bunların 278’i “Sovyetler Birliği
Kahramanı” madalyasını aldı. 250 civarında uçuş gerçekleştiren pilot Musa Gareev iki defa “Sovyetler Birliği Kahramanı” madalyasına layık görüldü. 1944 yılında Minnigali
Gubaydullin, Aleksandr Matrosov’un kahramanlığını tekrarladı. Zubay Utyagulov kendisi gibi Başkurdistanlı ancak
Mari kökenli Timiray Kubakaev ile birlikte 15-16 Ocak
1943 tarihinde Rostov ilindeki Krasnovka Köyü için yapılan savaşta kahramanca mücadele ederek hayatını kaybetti
ve “Krasnovka’nın 30 Kahramanı” arasına girdi.
Savaşın başladığı dönemde Tataristan, Başkurdistan ve
SSCB’nin diğer bölgelerinde mevcut olan vatansever yaklaşım Çuvaşistan’da da hâkimdi. Savaş yıllarında Çuvaşistan’dan orduya 208.000 kişi çağrıldı, bunların 106.000’i
evlerine geri dönmedi. Buradaki kayıplar sayılan diğer
ülkelerden farklı değildi. Orduya alınan her iki askerden
biri cephede ölmüş veya kaybolmuştu.
Savaş yıllarında Çuvaşistan’da yedi piyade, iki atlı tümen,
bomba imha ve teknik destek tugayı, NKVD tugayı, demiryolu tugayı ve diğer birlikler oluşturuldu. Ordudaki
eksikleri tamamlamak için Çuvaşistan’da iletişim ve piyade, topçuluk ve hava eğitimi veren iki yedek alay kuruldu.
Kızıl Ordu’da yaralanan er ve subayları tedavi etmek için
17 seyyar hastane kuruldu ve bu hastaneler 57.145 yaralı
ve 15.013 hasta askeri tedavi etti.
Tataristan ve Başkurdistan’dan farklı olarak Çuvaşistan,
askerî harekât tehdidi ile de karşı karşıya kaldı. 4 Ekim
1941 tarihinde Almanlar Çeboksarı ve çevresine 22 bomba ve propaganda bröşürü bıraktılar. Bu bombalama sonucunda iki kişi hayatını kaybetti, 18 kişi yaralandı ve altı
ev kullanılamaz hâle geldi.
Bu durum SSCB yönetiminin savunma faaliyetlerine ağırlık vermesine neden oldu. Kasım 1941- Ocak 1942 tarihleri
arasında soğuk kış şartlarında (- 40°C) Sura Nehri kıyısında
savunma hattı yapmak için 35.000’den 110.000’e kadar köylü her gün elleriyle, toplamda 5.000.000 m3
toprak kazdı.
1941-1942 yıllarında Çuvaşistan’a 70.000 kişi yerleştirildi. Tahliye planı gereği, Çuvaşistan’a 27 fabrika ve işletme nakledildi. 11 büyük müessese, yapılarını koruyarak
Çuvaşistan Sanayi Birliği’nin temelini oluşturdu. Böylece
beş tekstil fabrikası, çorap, ayakkabı ve dokuma fabrikaları kuruldu.Yerli işletmeler Kızıl Ordu için elzem olan giyim, iç çamaşır, çeşitli askerî ekipmanlar, mühimmat için ambalajlar,
kızak, kayak ve vagon ürettiler. 1941 yılının Eylül ayında seri olarak cephane üretilmeye başlandı. 1941 yılının
Aralık ayında uçak ve planörlerin seri üretimine geçildi.
Bunların dışında Çuvaşistan’da top mermileri, zırhlı araç
ve zırhlı trenler de üretiliyordu.
Çuvaşistanlılar savaş yıllarında kendilerini kahraman askerler olarak tanıttılar. Birkaç örnek verelim. 1941 yılının
Kasım ayında B. M. Vasilyev 100’den fazla uçuş gerçekleştirip, dokuz Alman uçağını düşürdüğü için “Sovyetler Birliği Kahramanı” madalyasına layık görüldü. 1941
yılında A. M. Osipov, Nikolay Gastello’nun kahramanlığını tekrar ederek, yanmaya başlayan uçağını düşman
gemisine yönetti. Makineli tüfek birliğinin komutanı İ.
K. Polyakov 1943 yılında Dinyeper’in alınmasında olağanüstü cesaret gösterdi ve “Sovyetler Birliği Kahramanı”
madalyasına layık görüldü. Çuvaşistan’dan toplamda 65
kişi “Sovyetler Birliği Kahramanı” madalyası aldı.
Elbette, bir makale çerçevesinde bu konunun bütün detaylarını açıklamak mümkün değildir. Savaş yıllarında bahsi geçen bölgelerde tarım alanlarındaki gelişmelere,
kadınların düşmanlar ile mücadeledeki katkılarına, bilim
ve kültürün savaş yıllarındaki rolüne vs. neredeyse değinilmedi. 1941-1945 yılları arasında en az 30.000.000
vatandaşını kaybeden SSCB, II. Dünya Savaşı tarihi konusuna özel önem vermektedir ve bu savaş, onlar için ideolojik, politik ve eğitici öneme sahiptir.
Ben konunun belli başlı olaylarını anlatmaya çalıştım ve
bazı örnekler verdim. Bunlar Tataristan, Başkurdistan ve
Çuvaşistan’ın savaş yıllarındaki sınavları başarıyla geçtiklerini göstermektedir. Bu bölgenin halkı hem cephede,
hem cephe gerisinde birçok şeyi feda ederek hizmet ettiler
ve onlar kendi güçlerine, savaştan zaferle ayrılacaklarına
inanıp geleceklerinin parlak olacağını umut ettiler
·
68 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.