Zizek'e göre hiçbir şey tek bir açıdan değerlendirilemez. Onun durumlara bakışı bazen anamorfik, bazen simgeseldir. Ona göre, kitaptaki bir söylemi bağlamında, bakışlar kayar, geçer, aktarılır, elden kaçırılır. İşte onun ortaya atacağı yamuk bakış tam da burada devreye girer. Lacancı psikanalize başlangıcını bile bu bakış sayesinde sondan yapar, Hitchcock filmlerine sosyolojik, psikanalitik, felsefi, yaklaşımını bu bakışla ortaya koyar. Kitap boyunca her açıdan üstün nitelikte gösterdiği bu bakışını aşama aşama bize kullandırtır, bu sayede cümleleri tekrar tekrar okutur ve sonunda Yamuk Bakmaya bir incelemeyi bile yamuk bakışlarla getirmemizi sağlamış olur. Kitabı okurken her bölümde herhangi bir Zizek röportajı izliyormuş gibi hissetmek güç değil. Zira Zizek, klasik konuşma havasıyla sıralıyor kelimeleri. Bir şeyler anlatma amacı yok, düşünme ve düşündürme amacı var. Bize izlediğimiz sıradan bir filmin nereden baktığımıza bağlı olarak bizi nerelere götürebileceğini, bir kitapta karşımıza çıkan bir terimin aslında birçok farklı noktaya işaret edebileceğini göstermeye çalışıyor öncelikle. Bu bağlamda bizi birbirinden uzak yamuk bakışların ilginç bir kompozisyon oluşturduğu zihnine davet ediyor. Kitap veya içinde bulunduğumuz zihin boyunca karşımıza devamlı çıkan kavramlar mevcut. Yabancılaşma, Öteki, bilinçdışılık… Birbiri ardından gelen ve her birinin farklı alanlarda karşılıkları olan bu kelimeler, Zizek'in yamuk zihninde bizi karşılayan ilk şeyler. Kavramlarla tanışmamız bizi sinemadan psikanalize, felsefeden fiziğe atlatan ilk basamaklar oluyor. Burada Zizek'in bu atlayışları bilinçli bir şekilde yaptığı açık. Zira bir kavramın birden fazla alanda karşılıklarını görmek bize yeni bakışlar, yeni perspektifler kazandırıyor. Daha sonra basamakları çıktıkça bulunduğumuz yeri de sorgular hale geliyoruz. Zizek burada ne anlatıyor, neye işaret ediyor, bu ifade şununla bağlantılı olabilir mi?.. Aslında bu bile oyunun bir parçası haline geliyor, yamuk bakışlar çevremizi sardıkça oyundan uzaklaşmak da bizi en son basamağa yaklaştırıyor en nihayetinde. Zizek'in yamuk bakışları onun yalnızca kavramların içinden geçmesine veya devamlı kendi zihninde yer değiştirmesine sebep olmuyor. Analizleri onu sıradan bir film veya edebiyat eleştirmenliğine götürmüyor. Onun yerinin çok daha sağlam olmasının sebebi kitapta da açıkça görülebileceği gibi kendi incelemeleri arasında geçişler yapıp birbirinden bağımsız gibi görünen alanları birbirine bağlaması oluyor. Örneğin Antonioni'nin Blow Up filminin cinayet nesnesizliğinden, Lacan'ın objet petit a'sının işaret ettiği nihai sona ulaşımı Zizek'in bu takdire şayan incelemelerinden yalnızca bir tanesi. Kendisinin de bölümlerde sık sık kullandığı ''kopuş'' terimi, kitabı anlatan en iyi kelime belki de. Zira Zizek kavram analizlerinde, incelemelerinde durumlara attığı tersten, alttan, üstten bakışlarıyla yorumladığı anlamı zaman zaman kopartıyor da. Kitapta yaptığı bir ayrım bağlamında Zizek'e göre bu yapısöküm de ancak birtakım bakışlarla ortaya çıkabilir, bakma eylemiyle değil. Yamuk bakışların bir önemi de burada ortaya çıkmış oluyor. Tüm bunları görmek bizi kitabın götürmek istediği yere ulaştırıyor: Biz insanların tek ihtiyacı bulanık bir görüntüdür aslında. Felsefe, özerk ama bir anlamda tüm topluma hitap edebilen bir dile sahiptir. İdeolojiler felsefenin kendi dilinde anlam kazanır, fikirler bu sayede kitlelere ulaşabilir. Bulunduğumuz durumlara tersten bakabilmek felsefenin en önemli güçlerinden birisidir. O yamuk, çarpık bakış Antik Çağda Zenon'un paradokslarının aslında bir paradoks dahi olmadığını, Rorty'nin liberal ütopyasının kendi içinde nasıl çelişkiler barındırdığını gösterir bize. Lacan'ın tabiriyle ''kurgu gibi yapılanan hakikati'' tersine çevirmek, ona farklı bakışlar atmak bizi analitik bir dünyaya götürür. Zizek'in bir sosyolog, felsefeci olması haricinde, Hegelci veya Marksist kişiliğinin dışında yaratmak istediği şey de tam olarak bu hakikate atılan farklı bakışlardır. Çünkü bizi çözüme ulaştıracak şeyler bu yamuk bakışlardır, zaman zaman yok olup gitseler de.

Yamuk BakmakSlavoj Zizek · Metis Yayınları · 2012384 okunma

·

635 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Başak