Kötü İlaç
Çoğu kişi bir şekilde doktorlarla ilaç firmalarının çok yakın ilişkide olduğunu duymuştur. Eskiden gazetelerde bol miktarda 'ilaç mümessili aranıyor' ilanı yer alırdı. Bahsettiğim devir 1980 - 2010 arası. Şu an yine gazete ilanı var mı yoksa sadece internetteki iş ilanı sitelerinden mi arama yapılıyor bunu bilmiyorum. Aranan erkek ve kadınlar için bazı fiziki kıstaslar yer alıyordu. Eğer bu sektörde bir tanıdığınız varsa, o da size neler neler anlatabilir. Mümessillik önemli bir araç.
Yazar kitabın başında, 'size burada komplo teorisi sunmayacağım' diyerek bazı şeylere set çekiyor. Üçkağıt yoluyla yapılan bazı abartmaları, yalanların doğru olarak sunulmasını ya da bazı şirketlerin eksik verilerden kendi ihtiyaçları doğrultusunda nasıl yararlandığını anlatmaya çalışıyor.
İlaç üretici firmalar, yine bunlara bağlı ya da dolaylı test merkezleri, doktorlar, devletlerin bu konuyla ilgili düzenleme kurumları, medya ve son olarak da vatandaşın içinde yer aldığı bir sarmaldan bahsediliyor. Yazar bu kalın kitabında öncelikle izlediği yolu açıklıyor, tezlerini ortaya koyuyor. Bu kitap bir sektör içinde bulunanların hepsini tek bir yapı gibi gösterip suçlamıyor. Bu sistemin parazitlerine direnen, karşı çıkan, yazı yazan, uyaran, tepki koyan kişilerin de varlığını inkar etmiyor ve belirtiyor. Ayrıca yazarın kendisi de doktor. O da okul hayatından şu anki fiili olarak yürüttüğü hekimlik mesleğine kadar gördüklerini, duyduklarını ve hatalarını da paylaşıyor.
Buraya aktardığım sınırlı sayıda alıntı haricinde onlarca daha alıntı yapılacak yerler var. Fakat yazar örnekler üzerinden ayrıntılı anlattığı için onları kestiğimizde bütünlük kaybolacağı, ayrıca uzun metin olarak da yayımladığımızda alıntı formunu kaybedeceği için onları ekleyemedim. Kitabın sayfa sayısının artmasının bir nedeni de yazarın ayrıntılı verdiği araştırma sonuçları ve bununla ilgili yorumlardır. O araştırma sonuçlarının iznini sürerken izlediği yolu, karşılaştıklarını da anlattığı için bu da sayfa sayısını arttırıyor. Lakin bazı şeylerin havada kalmaması için de buna ihtiyaç var. Yazarın kendisinin de doktor olması bazı şeyleri anlama, adlandırma ve aktarmada kolaylık sağlıyor.
Sistematik derlemeler düzgün bir şekilde işleyebilirse, bazı veriler daha sağlıklı öğrenilebilir ve sonradan yapılacak araştırmalara da kılavuzluk yapabileceğini ifade ediyor. Örneğin, yapılan denemelerde sonuçlar yarı yarıya çıktığında sadece olumlu olanların abartılı bir şekilde yayınlanması; olumsuz denemelerin yok sayılması veya görmemezlikten gelinmesi buradan hareketle yapılan o bilimsel çalışmalarını sorgulanmasını da sağlayabilir. Kitapta şu konu açıkça işleniyor: Neden araştırma sonuçları tek yanlı yayımlanıyor ve de niçin araştırmalara destek olan kişiler (kurumlar) üzerinden yapılan araştırmalar yayınlanıyor. Örneğin, denek olarak kullanılan kişiler bilime bir katkı sağlayıp sağlayamadığı; o ilacın fayda ve zararlarını niçin öğrenemiyor?
Avrupa Birliği ya da ABD'de bu derleyici kurumlarla, ilaç firmalarının nasıl bir organik bağı var? Bu düzenleyici kurumlar yasal olarak kime karşı sorumlu? Devlete mi yoksa ilaç sanayine mi? Gibi birde olayın bu yönü var.
Kitap içinde de adı geçen Tamiflu adlı ilaca tüm dünya çok büyük paralar ödedi. Lakin bu ilacın Kuş Gribini yok etmek için mi yoksa gripten kaynaklı komplikasyonları durdurmak için mi; bu komplikasyonların (zatüre ve ölüm gibi) oranı ne kadar? Bu konuya da değiniliyor. Hayat kurtarmak ile önleyici tedbir arasındaki farklara da değiniliyor. Göz göre göre düzenleyici kurum ve ilaç firmalarının, insanları yasal olmayan bir şekilde nasıl da denek olarak kullanıldığını ve ölüme giden yolun taşlarını nasıl da beraber döşediklerini anlatıyor (toplatılan ilaçlar, sorunu çözmeyi vadeden ilaçlarla bunun tam tersini yapması yüzünden mağdur olan kişiler…).
Bir ilacın piyasaya çıkma süreci hakkında da bilgiler veriyor. Bu sayede bizim hap diye midemize yolladığımız o hapların nasıl bir süreç içinde geliştiği ve piyasaya verildiğini de görüyoruz.
Ben Goldacre, kendisinin de doktor olması dolaysıyla bazı şeyleri daha iyi anlaması yanında, bunları okuyucuyla da paylaşarak flu ve karanlık ortamın da aydınlatılması için ortama projektör tutuyor. Tabii hepsi burada anlatılanlar kadar değil. Yazar akademik dergilerde yayımlanmış makaleleri incelediğinde, başkası adına makale hazırlayıp yayımlatan ilaç firmalarını ve onların 'hayalet yazarlarını' (hayalet yazarlık edebiyat dünyasında da mevcut) ilaç mümessillerini ve onların yaptıklarını da ayrıntılı bir şekilde anlatıyor. Ayrıca bu tür durumları önlemek için yapılacakları da belirtiyor. Yazar İngiliz olduğu için ülkesinde gördüklerini, duyduklarını ve ABD'de yayımlanan bilgiler doğrultusunda kitabı oluşturmuş.
Örneğin, "Bir ilaç firması patent süresi dolmuş bir ilaç için, mümessillerini şehir şehir dolaştırır mı yoksa, 'daha iyi, etkili, güçlü' diyerek aynı etken maddeden yapılmış yeni ilacı mı ön plana çıkartır? Yazar bunu hem kendi adına hem de halk adına soruyor. İlaç sektörü muazzam büyüklükte ve rantta çok yüksek olduğu için dolaylı da olsa bundan nemalanan milyonlarca kişi var. Devletlerin sağlığa harcadığı paraları düşünürsek rantın boyutunu az da olsa anlayabiliriz.
Eksik veya yanlış açıklanan veriler, insanın ölümüne bile sebebiyet verebiliyor. O yüzden daha şeffaf bir şekilde ilaçlarla ilgili yapılan çalışmaların anlatılması gerektiğini ifade ediyor.
İnsan sağlığını etkileyen en önemli etkenlerden biri de ilaçlardır. Yazar da bir ilaç için, ilaç firmaları tarafından yapılan denemelerin yanlış, hatalı, eksik olması yüzünden mağduriyetlerin yaşandığını belirtiyor. Bu eksik ve hatalı veri kullanımı, ilaç firmalarına milyonlarca para kazandırırken, o ilacın hastalıklarına daha iyi geleceğine inanan hastalar ise hem bağımlı oluyor hem de bundan dolayı maddi - manevi zarar görebiliyorlar.
Yazarın içi öyle dolmuş ki her şeyi yazmak istemiş. Lakin kitabın bir kısmı son kullanıcıya hitap etmiyor. O yüzden de keşke, biraz kısaltılarak esas can alıcı noktalar üzerinden yoğunlaşabilse çok daha fazla kişi tarafından okunabilir.
Ben Goldacre tarafından Kötü İlaç (Bad Pharma) olarak yazılan bu kitap, 'ilaç şirketleri doktorları nasıl aldatıyor ve hastalara nasıl zarar veriyor?' alt başlığı ile okuyucu bekliyor. Önemli bir çalışma. Özellikle koranavirüsünün yaygın olduğu bu günlerde ilaç firmalarının çıkarttıkları ilaçları pazarlarken bilimsel çalışmaları nasıl kendilerine göre yontup istenmeyen verileri göz ardı ettiklerini görmek için de bakılabilir. Tabii tüm firma, kurum ya da onlara bağlı çalışanları toptancı bir şekilde suçlayıp yargılamıyor. Zaten bunu da kitabı okuyan kişi görebiliyor. Sorunlu olan yerleri belgeleriyle anlatmaya çalışıyor.
Bu kitabı okumaya karar verip raftan aldığımda içinde gazete kupürüne rastladım. 2016 yılında aldığım (koranavirüsünün olmadığı dönem) lakin 2021 yılında okuma sırası gelen kitabın içinden çıkan bu kupürün başlığı "Nermin Bezmen'in kızı ilaç lobisine dayanamadı" 29 Kasım 2016 - Cengiz Semercioğlu - Hürriyet Gazetesi. (Kitabımın içinden: ibb.co/FzfQmbH) Bu küçük haber bazı şeyleri çok net anlatıyor. Sektörün içinde olan bir kişinin daha sonra "çocuklarına aşı bile yaptırmayacak" konuma nasıl geldi. 
Tuz Şeker Yağ adlı kitabı okurken, orada da o büyük gıda devlerinin CEO'larının kendi ürettikleri hiçbir şeyi yemediklerini okumuştum. O kupür bana onu da hatırlattı. O dev hatta tröst olan bu firmaların üst düzey yöneticileri niçin kendi ürettikleri o hazır gıdaları yemiyorlardı?
Bu kitap ilk olarak 2012 yılında yayımlanmış. Daha sonra gelen geri bildirimler ile 2013 yılında ilave ve düzenlemeler yapılmış. Türkçe olarak ise mart 2016 yılında Pegasus Yayınları tarafından yayımlanmış ve Özgü çelik tarafından tercüme edilmiş.
Ezcümle: Bu kitabı 25 Ocak - 16 Şubat 2021 tarihleri arasında okudum. Bu yazı ise 10 Temmuz 2021 tarihinde 1000Kitap sitesine eklendi. Tavsiye ederim. Günümüzde malum her yanımız aşı oldu. Aşı üreticileri de bilimsel bir takım bilgiler aktarıyor. Bir de bu kitabı okuduktan sonra o aktarılan bilgilere bakılmasında fayda var.
·
535 görüntüleme
Bu yorum görüntülenemiyor
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.