Var olmanın mutluluğu üzerine.
Yeryüzünde her şey kesintisiz bir akış halindedir. Hiçbir şey kesin ve kalıcı bir şekil almaz ve dış etkenlere bağlı olan duygularımız doğal olarak onlar gibi geçici ve değişkendir. Ya arkamızda kalan ya da önden giden bu sevgilerimiz bazen yok olmuş geleceği hatırlatır, bazen de çoğu zaman gerçekleşmeyen geçmişi bildirir. Bunlarda kalbin bağlanabileceği sağlam bir şey yoktur. İşte bu yüzden yeryüzünde ancak geçici zevklerle oyalanabiliriz. Sürekli mutluluğun var olduğuna inanmam. En büyük mutluluk anlarında bile yüreğimizin bize gerçekten, "Bunun hiç bitmemesini isterim." diyebildiği bir an çok enderdir. Geçmişte kalan bir şeyi özlememize veya gelmemiş bir şeyi arzulamamıza sebep olarak kalbimizi hâlâ endişe içinde ve bomboş bırakan geçici durumlara nasıl mutluluk diyebiliriz?
Ruhun tümüyle dayanabileceği, geçmişi anımsamaksızın ve geleceğe el uzatmaksızın bütün benliğini toplayabileceği, zamanı hiçe sayabileceği, var olmaktan başka yoksulluk hazzına da, zevkin ve hüznün, isteğin ve korkunun gereksinme duyulamayacağı bir durum varsa, bu durum sürdükçe herkes yaşamın eğlencelerinde bulunan eksik, yoksul ve görece bir mutluluğa değil de ruhta doldurulmak gereği duyulan hiçbir boşluk bırakmayan olgunlaşmış ve yetkin bir mutluluğa kavuştuğunu söyleyebilir. Suyun akıntısına bıraktığım sandalın içinde uzanmış yatarken de, dalgalı gölün kıyılarında veya bir derenin şarkı söyleyerek aktığı güzel bir kıyıda çakılların üzerinde otururken de, Saint-Pierre Adası'nda yalnız başıma daldığım düşlerdeki ruh durumum tam böyleydi.
Böyle bir durumda neden zevk alınır? Kendi dışımızda hiçbir şeyden değil, sadece kendimizden ve kendi varlığımızdan zevk alınır ve bu durum sürdükçe, tıpkı Tanrı gibi insan kendi kendine yeterli olur. Diğer tüm duygulardan arınmış var olma duygusu, şu dünyadaki yaşamımızı durmadan altüst edip, ondan alabileceğimiz zevkin önüne geçen bütün duygusal ve dünyevi izlenimleri kendisinden uzak tutmasını bilenler için, varoluşu değerli ve hoş yapmaya yetecek olan bir memnuniyet ve huzur duygusudur. Ama sürekli olarak tutkularının esiri olduklarından, insanların çoğu bu durumu pek az tanır ve bu duyguyu çok kısa bir süre boyunca eksik olarak tattıklarından, gerçek büyüsünü hissetmelerine yetemeyecek kadar karanlık ve karmaşık bir mutluluk kavramına sahiptirler. Hatta bu tatlı kendinden geçme arzusuna açlık duymaları yüzünden, gereksinimlerinin durmadan yenilenip, onlara yeni görevler yüklediği etkin yaşamdan tiksinmeleri bugünkü koşullar içinde pek iyi olmaz. Toplumdan çıkarılmış olan ve artık bu dünyada ne kendine ne de başkalarına yarayacak hiçbir şey yapamayan bir talihsiz, bu durumda kaderin ve diğer insanların elinden alamayacağı bir mutluluk telafisi bulur.
Bu mutluluğun herkesçe ya da her durumda duyulmayacağı kesindir. Kalbin huzur içinde olması ve hiçbir tutkunun bu sakinliği bozmaması gerekir. Bunları hisseden kişinin ruhen hazır olması, çevre koşullarının da buna yardımcı olması gerekmektedir. Ne tam bir dinlenme ne de çok fazla heyecan gerekir. Gereken sadece dengesizlikleri ve kesintileri olmayan, tekdüze ve hafif bir harekettir. Hareket olmayan hayat sadece aşırı bir uyuşukluktur. Eğer hareket dengesiz veya çok şiddetli olursa, silkeleyip uyandırır; çevremizdeki nesneleri bize hatırlatarak, hayalin büyüsünü bozar, bizi kendi içimizden kopararak derhal kaderin ve insanların boyunduruğu altına sokar ve mutsuzluk duygumuzu canlandırır. Mutlak bir sessizlik, kedere sürükler. Bu, ölümün görüntüsüdür. O zaman neşeli bir düş gücünün yardımı gereklidir ve bu yardım, Tanri'nin bu nimetle ödüllendirdiği kişilere doğal olarak gelir. Dışardan kaynaklanmayan devinim, içimizde oluşur. O zaman daha az dinlenilir; bu doğru, ancak hafif ve tatlı düşünceler ruhu derinden sarsmadan, deyim yerindeyse yalnızca yüzeyine değerek geçtiğinde, bu dinlenme daha hoş ve güzeldir. Bu düşüncelerin kendimizi hatırlatacak ve dertlerimizi unutturacak kadar var olmaları yeterlidir. Bu tür düşler, kimsenin rahatsız edemeyeceği her yerde keyif verebilir. Çoğu zaman, Bastille'de ya da hiçbir şeyin dikkatimizi çekmediği bir zindanda bile, tatlı düşlere dalabileceğimi düşünmüşümdür.
..."
fr.
"...
Tout est dans un flux continuel sur la terre. Rien n'y garde une forme constante et arrêtée, et nos affections qui s'attachent aux choses extérieures passent et changent nécessairement comme elles. Toujours en avant ou en arrière de nous, elles rappellent le passé qui n'est plus ou préviennent l'avenir qui souvent ne doit point être : il n'y a rien là de solide à quoi le cœur se puisse attacher. Aussi n'a-t-on guère ici-bas que du plaisir qui passe; pour le bonheur qui dure je doute qu'il y soit connu. Á peine est-il dans nos plus vives jouissances un instant où le cœur puisse véritablement nous dire : Je voudrais que cet instant durât toujours, et comment peut-on appeler bonheur un état fugitif qui nous laisse encore le cœur inquiet et vide, qui nous fait regretter quelque chose avant, ou désirer encore quelque chose après.
Mais s'il est un état où l'âme trouve une assiette assez solide pour s'y reposer tout entière et rassembler là tout son être, sans avoir besoin de rappeler le passé ni d'en jamber sur l'avenir; où le temps ne soit rien pour elle, où le présent dure toujours sans néanmoins marquer sa durée et sans aucune trace de succession, sans aucun autre sentiment de privation ni de jouissance, de plaisir ni de peine, de désir ni de crainte que celui seul de notre existence, et que ce sentiment seul puisse la remplir tout entier; tant que cet état dure celui qui s'y trouve peut s'appeler heureux, non d'un bonheur imparfait, pauvre et relatif tel que celui qu'on trouve dans les plaisirs de la vie mais d'un bonheur suffisant parfait et plein, qui ne laisse dans l'âme aucun vide qu'elle sente le besoin de remplir. Tel est l'état où je me suis trouvé souvent à l'île de St Pierre dans mes rêveries solitaires, soit couché dans mon bateau que je laissais dériver au gré de l'eau, soit assis sur les rives du lac agité soit ailleurs au bord d'une belle rivière ou d'un ruisseau murmurant sur le gravier. De quoi jouit-on dans une pareille situation? De rien d'extérieur à soi, de rien sinon de soi-même et de sa propre existence, tant que cet état dure on se suffit à soi même comme Dieu. Le sentiment de l'existence dépouillé de toute autre affection est par lui-même un sentiment précieux de contentement et de paix qui suffirait seul pour rendre cette existence chère et douce à qui saurait écarter de soi toutes les impressions sensuelles et terrestres qui viennent sans cesse nous en distraire et en troubler ici bas la douceur. Mais la plupart des hommes agités de passions continuelles connaissent peu cet état et ne l'ayant goûté qu'imparfaitement durant peu d'instants n'en conservent qu'une idée obscure et confuse qui ne leur en fait pas sentir le charme. Il ne serait pas même bon dans la présente constitution des choses qu'avides de ces douces extases ils s'y dégoûtassent de la vie active dont leurs besoins toujours renaissants leur prescrivent le devoirs. Mais un infortuné qu'on a retranché de la société humaine et qui ne peut plus rien faire ici bas d'utile et de bon pour autrui ni pour soi, peut trouver dans cet état à toutes les félicités humaines des dédommagements que la fortune et les hommes ne lui sauraient ôter.
Il est vrai que ces dédommagements ne peuvent être sentis par toutes les âmes ni dans toutes les situations. Il faut que le cœur soit en paix et qu'aucune passion n'en vienne troubler le calme. Il y faut des dispositions de la part de celui qui les éprouve, il en faut dans le concours des objets environnants. Il n'y faut ni un repos absolu ni trop d'agitation, mais un mouvement uniforme et modéré qui n'ait ni secousses ni intervalles. Sans mouvement la vie n'est qu'une léthargie . Si le mouvement est inégal ou trop fort il réveille; en nous rappelant aux objets envi ronnants, il détruit le charme de la rêverie, et nous arrache d'au-dedans de nous pour nous remettre à l'instant sous le joug de la fortune et des hommes et nous rendre au sentiment de nos malheurs. Un silence absolu porte à la tristesse. Il offre une image de la mort. Alors le secours d'une imagination riante est nécessaire et se présente assez naturellement à ceux que le Ciel en a gratifiés. Le mouvement qui ne vient pas du dehors se fait alors au dedans de nous. Le repos est moindre, il est vrai, mais il est aussi plus agréable quand de légères et douces idées sans agiter le fond de l'âme ne font pour ainsi dire qu'en effleurer la surface. Il n'en faut qu'assez pour se souvenir de soi-même en oubliant tous ses maux. Cette espèce de rêverie peut se goûter partout où l'on peut être tranquille, et j'ai souvent pensé qu'à la Bastille, et même dans un cachot où nul objet n'eût frappé ma vue, j'aurais encore pu rêver agréablement.
..."
Sayfa 65Kitabı okudu
232 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.