Meta üretimi kendisini yeterince yaygınlaştırınca, para, metaların dolaşım aracı olarak hizmet etmeye başlar. Bütün mukavelelerin evrensel konusu olan meta halini alır. Rantlar, vergiler ve benzeri ödemeler, ayni ödemeler halinden çıkıp nakti ödemelere dönüşürler.