Kısaca bu kitap, Osmanlı yönetiminin kendi tebaasına bakışını, nüfus sayım süreçleri algısını yansıtmaktadır. Genel itibariyle bakıldığı zaman, Osmanlı yönetimi, sınırları içinde yaşayan vatandaşlarını Müslümanlar ve Müslüman olmayanlar diye iki farklı kategoriye ayırmıştır. Bu kabaca ayrım, yazarın da altını çizdiği gibi zamanla dış güçlerin açık bir şekilde devlet iç işlerine karışmaları için bir araca dönüşmüştür. Özellikle milliyetçilik düşüncesinin ülke içinde etnik ayrılıkçı guruplara ulaşmasını takiben, izlenen yanlış toparlama politikaları yüzyıllarca süren devlet düzeni tehdit etmiştir. Tarihsel süreç içerisinde devletin yayılma politikasıyla doğrudan endeksli olan değişiklik arz eden nüfus, hiçbir zaman etkin bir şekilde kullanılmamıştır. Bunun temel nedeni, Osmanlı tarihsel süreçte diğer Avrupa devletlerine kıyasen, hiçbir zaman bu konuya büyük bir önem vermemesinde aranmalıdır. Avrupa devletleri açısından nüfus sayım süreçlerini devletin gelişimi, arazilerin etkin kullanımı, işgücü potansiyeli, okuma ve yazma oranı gibi stratejik bilgilere ulaşmak adına yaparken, Osmanlı için sayım süreçleri yani istatistikler, başlı başına bir amaç olmamıştır. Osmanlı yönetiminin aslı amacı, Müslüman olmayanlara şahsi vergi uygulaması getirmek ve daha önce de işaret edildiği gibi yetişkin Müslüman erkekleri orduya almak üzere nicel bir temel oluşturmak olmuştur. Bu da Osmanlı’daki nüfus sayım süreçlerinin gerçek nüfus yapısını yansıtmaktan çok uzak olduğunu açıkça gözler önüne sermektedir. Fakat, özellikle milliyetçiliğin artmasına paralel olarak, devlet sınırları içinde yaşayan etnik azınlıklar devletin aksine nüfus sayımlarına ayrı bir önem vererek, kendi milli devletlerini kurmak istedikleri coğrafyalarda kendi sayılarını daha fazla artırmak adına çeşitli oyunlara ağırlık vermişlerdir. Azınlıkta olan diğer etnik azınlıkları asimilasyon başta olmak üzere çeşitli politikalara maruz tutarken, bir bakıma toplum içinde huzursuzluklara neden olunmuştur. Büyük devletlerin de bu konuda açık desteklerini alan ayrılıkçı kesimler, nüfus sayım süreçlerini bir politik araç olarak kullanmışlardır. Balkanlarda nüfus sayım süreçlerinde devlet yönetiminin Müslüman halkı tek bir birleşen içinde kabul etmesi, şu an bölge halklarıyla ilgili yapılacak olan çalışmaların önüne en büyük engel olarak çıkmaktadır. Bu da bölgede yaşanan bütün Müslüman halkların tarihsel süreçteki kendi nüfuslarıyla ben merkezci bir tarih yazımı kullanmalarını teşvik etmektedir.

Osmanlı Nüfusu 1830-1914Kemal H. Karpat · Timaş Yayınları · 201033 okunma

·

75 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.