Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol
Gönderi Oluştur
Alışveriş
Keşfet
Kitaplar
Yazarlar
Okurlar
1000Kitap Android UygulamasıÜCRETSİZ – Google Play'den indirin
1000Kitap iOS UygulamasıÜCRETSİZ – App Store'dan alın
ŞartlarGizlilikTopluluk KurallarıHakkımızdaReklam VerinİletişimKütüphanecilerDizinlerÇerez Politikası
©2024 · 1000Kitap Web Uygulaması · 2.36.27
Gönderi
“Ortadoğu'nun Balzac'ı” olarak nitelendirilen ve 1988 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazanan ilk Müslüman ve Arap olan usta yazar Necib Mahfuz'un Mısır'da yıllarca yasaklanan Cebelavi Sokağı'nın Çocukları, yazarın Saray Üçlemesi'nden sonra okuduğum 4. kitabı oldu ve açıkçası beni bir kere daha kendine hayran bıraktı.
Kitap ilk olarak 1959 yılında El-Ahram gazetesinde tefrika şeklinde yayınlanmaya başlamış. Mısır'daki dini otoritelerin tepkisi üzerine bu ülkede kitabın basılması yasaklanmış. Bu kitap nedeniyle 1989 yılında Mısırlı köktendinci Ömer Abdülrahman tarafından hakkında ölüm fetvası çıkartılan Mahfuz, 1994 yılında Kahire'deki evinin önünde bıçaklı saldırıya uğramış ve saldırıdan yaralı olarak kurtulmuş. Yasaklar ise Nobel ödülü aldıktan sonra kalkmış.
Peki Necip Mahfuz'un bu kadar tepki çeken, tüm Müslüman ülkelerde yasaklanan ve hakkında ölüm fetvası çıkartılan kitabın yasaklanmasına sebep olan konusu ve içeriği nedir?
Kısaca değinmek gerekirse; Cebelavi, Mukattam Çölü’nün kıyısında, kendi adını taşıyan sokakta, yüksek duvarların çevrelediği bahçe içindeki konağında yaşayan varlıklı bir adamdır. Konağında oğullarıyla birlikte yaşayan Cebelavi, mülklerin ve vakfın idaresini en büyük oğlu İdris yerine en küçük oğlu Edhem’e bırakır. Babasına isyan eden ve bu sebeple konaktan kovulan İdris, Edhem’i kandırıp ihanete zorlar. Babasının sözünü çiğneyen Edhem'de karısı Umayma ile birlikte konaktan kovulur ve ömrünü konağın karşısında, eşiyle birlikte yaptığı derme çatma bir evde babası tarafından affedilmeyi bekleyerek geçirir.
Bundan sonraki süreçte Edhem'in çocuklarının ve torunlarının yaşamı etrafında şekillenen eser, Semavi dinlerin peygamberlerini sembolize eden karakterlerle devam ediyor ve roman Edhem, Cebel, Rıfat, Kasım ve Arif olmak üzere toplam 5 bölümden oluşuyor.
Romanda; insanlığın ve semavi dinlerin tarihi, belirli karakterler üzerinden alegorik bir şekilde kaleme alınmış. Kitaba adını veren Cebelavi, Tanrı'yı simgeliyor. Sonra sırasıyla Edhem'le Hz. Adem, Cebel'le Hz. Musa, Rıfat ile Hz. İsa, Kasım ile Hz. Muhammed'in ve Arif ile Bilim'in hikayesini okuyoruz.
Bu arada romanı okurken dinler tarihi hakkında kısmen de olsa bilgi sahibi olmak, kurguyu anlamak ve mesajları yakalamak açısından oldukça önem taşıyor.
Sade bir üslüp ve zekice bir kurguyla örülü romanda yazar, çöl kıyısında kurulu bir sokağın tarihi üzerinden toplumun inanç gelişimini net bir şekilde gözler önüne seriyor. Roman bol karakterli olmasına karşın yazar, ana karakterlerin ve bazı yan karakterlerin belirleyici özellikleri ile okuyucunun hafızasında oldukça net bir yer ediniyor.
Cebelavi - Tanrı (Allah)
Edhem - Hz. Adem (Cebelavi'nin en küçük ve en güvendiği oğlu)
İdris - Şeytan (Cebelavi'nin en büyük oğlu, ilk baş kaldıran ve Edhem'e itaat etmeyen kişi)
Umayma - Havva (Edhem'in eşi ve yasak olanı yaptıran kişi)
Hümam ve Kadri - Habil ve Kabil (Edhem'in çocukları)
Cebel - Hz. Musa (Musa nasıl Firavun'un sarayında büyümüşse Cebel de Cebelavi konağında büyümüştür.)
Rıfat - Hz. İsa
Yasemin - Yahuda (Rıfat'ın eşi ve ihanet eden kişi)
Kasım - Hz. Muhammed (Hz. Muhammed'e nasıl Cebrail vasıtasıyla vahiy geldiyse, Cebelavi'nin hizmetlisiyle de Kasım'a mesaj gönderilmiştir.)
Kamer - Hz. Hatice
Sadık - Hz. Ebubekir (Kasım'ın en yakın arkadaşı ve isim seçiminden Ebubekir'in sadakatine gönderme yapılmış. Ayrıca Kasım'ın ölümünden sonra başa geçmiştir.)
Hasan - Hz. Ali (Kasım'ın amca oğlu ve en yakın arkadaşı. Bazı kişiler, Kasım'ın ölümünden sonra Sadık'ın yerine Hasan'ın geçmesi gerektiğini savunmuştur.)
Arif - Bilim
Vekilharçlar - Çete Liderleri - Sokak Koruyucuları - Devletler, Dini Önderler, Yöneticiler, Firavunlar vs.)
Cebelavi'nin, sokağın düzeninin sağlanması için görev verdiği Cebel, Rıfat, Kasım ve sonrasında ortaya çıkan “Cebelavi, sokağın güvenliği ve düzeni için araya adam koyacağına, neden kendisi ortaya çıkıp da sokağın dirlik ve düzenini sağlamıyor?” sözü İslami çevreleri oldukça kızdırıyor ve sadece bu soru Necib Mahfuz’u hedef haline getirmiyor. Roman içerisinde birçok konu ciddi anlamda masaya yatırılıyor, tartışılıyor ve İslami çevreler tarafından pek de hoş karşılanmayacak nitelikte tartışmalara sebep oluyor.
Necib Mahfuz’un Nobel almasında önemli rolü olan bu kitaptan hareketle Nobel'in tercih etmiş olduğu yazarlar içerisinde sistemle çatışanlara ve sisteme başkaldırı niteliği taşıyan söylemler ile toplum karşısına çıkan yazarların daha dikkat çekici bir kimliği olduğu gerçeği yadsınamaz. Zira din olgusunu sorgulamaya açmak oldukça ciddi bir iştir ve Necib Mahfuz oldukça cesur bir hamle yaparak dini sorgulamış ve çelişkileri okurun zihnine kazıyarak bir hayli tehlikeli bölgelerde dolaşmış.
Mısır'da yaşamış bir yazara göre, toplum baskısı karşısında yazabileceği en cüretkar roman olarak nitelendirebiliriz. Cebelavi Sokağı'nın Çocukları, bence her edebiyat okurunun mutlaka okuması gereken bir roman, bir başyapıt niteliği taşıyor. Tekrar belirtiyorum ki kurgusu çok zekice ve akıllıca oluşturulmuş, içerisinde insanı sorgulatan derinlikte cümleler barındıran muhteşem bir eserdir. Kesinlikle tavsiye ederim.
Notum : 10/10
·
730 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.