Necib Mahfuz, Arap edebiyatının en cesur yazarlarından biri. Bu cesaretini en açıkça gösterdiği eseri Cebelavi Sokağı'nın Çocukları, çağdaş Arap edebiyatının kuvvetle muhtemel en tartışmalı romanı. Dinler tarihini anlatıyor oluşu, öncelikle kendi ülkesinde ardından da bütün müslüman ülkelerinde infial yarattığından yasaklanmış basımı, yayını, okunuşu. Sadece yasaklanmayla da kalmamış, Necib Mahfuz'u radikal islamcıların hedefi haline getirmiş. Sayısız suikastler sonusu sağ kolunun felcine neden olmuştur. Eserin getirdikleri hep olumsuz değil, yine bu eser, 1988 yılında Nobel Edebiyat ödülünü kazanmıştır. Bütün bunlar sonucunda da diğer Mahfuz kitaplarından biraz daha fazla ağırlığa sahip Cebelavi Sokağı'nın Çocukları. Necib Mahfuz, tarz olarak, anlatmak istediklerini kişiler üzerinden simgeleştirip, sembollerle anlatır. Cebelavi Sokağı'nın Çocukları'nda da insanlık ve dinler tarihini sembollerle, bir sokak ve sokak sakinleri üzerinden anlatıyor. İlk okunduğunda romandaki kişilerin çok kalabalık gelmesi, kimin kiminle akraba olduğunun sürekli karıştırılması bana Yüzyıllık Yalnızlık'la, yanlış bir kıyas yaptırmıştı. Öncelikle bu kitabı anlayabilmek için dinler tarihiyle de alakalı bilgi sahibi olunması gerekiyor. Örgüdeki herkesin sembolize ettiği biri var. Bunları Mahfuz kişilerin eylemleri ve tasvirleriyle anlatıyor. Ana kahramanı Cebelavi Tanrı'yı, Edhem Hz. Adem'i (Arapça'da Edhem ismi ile Adem ismi yazılış olarak aynı olmakla birlikte Edhem isminde fazladan bir he harfi var sadece ادهم - ادم ), Cebel Hz. Musa'yı (Hz. Musa'nın Sina Dağı'nda Allah ile konuşması sebebiyle جبل cebel (dağ) ismiyle sembolize etmiş.), Rıfat Hz. İsa'yı, (Rıfat, Arapça yükseklik anlamına gelir, Hz. İsa'nın göğe yükselmesiyle özdeşleştirilmiş.), Kasım Hz. Muhammed'i (Araplarda kişileri, ilk çocuğun adıyla anmak meşhurdur. Hz. Muhammed'in ilk çocuğunun adının Kasım olması sebebiyle, kendisine ebu-l Kasım diye de hitap edilirmiş.) ve Arif bilimi simgeliyor. Beş ana, 114 ara bölümden oluşuyor kitap. (Kuran'daki 114 sureye dikkat çekmek için 114 bölüme ayırmış Necib Mahfuz.) İlk bölüm Edhem... Cebelavi'nin beş çocuğu arasında en sevdiği, köle bir kadından olan ve aralarında tek okuma yazma bilen çocuğu, vakıf işleri için sorumlu yapılması fitilin ucu ateşleniyor. Daha seçkin bir kadından olan en büyük oğlu İdris'in duruma başkaldırıp sokağa atılmasıyla sokaktaki düzensizlik, adaletsizlik başlıyor. İdris şeytan, konak da cennet olarak sembolize edilmiş. Sonrası, İdris'in Edhem'in aklına düşürdüğü kuşkunun, karısı Umayma'nın destekleriyle Edhem'i yoldan çıkarıp, konaktan kovulmasıyla devam ediyor. (Umayma, Arapça'da en genç anne demektir, Havva'yı temsil ediyor. Edhem'in ikizleri Hûmam ve Kadri de Habil ve Kabil kardeşleri sembolize ediyor.) Hz. Adem'in cennetten kovulması üzerine kurgulanan örgü dönemin şartları ve içinde bulunulan coğrafya için ilginç ve cesur. Edhem'den sonra, Cebelavi'nin sırasıyla; Cebel, Rıfat, Kasım ve Arif'e sokaklarına eşitlik, barış ve huzuru getirmesi için görev verilmesiyle devam ediyor eser. Her birinin farklı bir özelliği var; Cebel gücü kuvvetiyle, Rıfat merhametiyle, Kasım nezaketiyle ve Arif ilmiyle öne çıkıyor ama hepsinin amacı aynı; mahallelerinde çete liderlerinin olmadığı, vekilharcın vakfı sadece kendi yararına kullanmadığı, dirlik, düzen, barış ve huzur içinde bir sokak yaratmak, Büyükbabalarının On Şart'ını yerine getirmek. Kitabın baştan sona nüanslarla dolu olması ve her şeyin gerçekte bir kişiye, olaya ya da duruma denk gelmesi okurken aldığımız zevki fazlalaştırıyor. Zeki kurgusu, sade üslubu, akıcılığı ve her okuyuşta bir başka detayın farkına varmamız, kitaptan çok üst seviyede keyif ve verim almamızı sağlıyor. Din konusu tek başına konuşulmaya bile çekinilen bir kavramken, Müslüman bir Arap'ın dini sorgulaması ve dindeki çelişkileri ortaya koyması her ne kadar Necib Mahfuz'u zor durumda bırakmışsa da bizlere, örgüsüyle, anlatımıyla ve ince mesajlarıyla muhteşem bir başyapıt kazandırmış.

Cebelavi Sokağı'nın ÇocuklarıNecib Mahfuz · Kırmızı Kedi Yayınevi · 20201,670 okunma

·

334 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.