Bilgi, yanlış bilgi, olasılıklı sanı
Mr. Balfour’un son başbakan olduğuna inanan adam, son başbakanının adının B ile başladığı biçimindeki doğru öncüllerden sağlam sonuç çıkarmalar yapabilir fakat bu çıkarmalardan elde ettiği sonuçları bildiği söylenemez. Tanımımızı, “bilgi, bilinen öncüllerden sağlam sonuç çıkarmalarla varılan sonuçtur” diye düzeltmemiz gerekecek. Ne var ki bu da bir döngüsel tanımlamadır bilinen öncüller dediğimiz şeyi baştan bildiğimizi kabul ediyor. Bu yüzden, bu da olsa olsa bir tür bilgiyi, sezgisel bilginin karşıtı olarak türetilmiş bilgi dediğimiz türü tanımlar.
Her zaman olan şeydir, insanlar doğru bir şeye inanırlar, bu inanç onlarda bir parça sezgisel bilgiden doğmuştur, bu bilgiden sağlamca çıkarılabilir fakat gerçekte hiçbir mantıksal süreç sonucu çıkarılmış değildir.
Demekki, arada sağlam bir bağlantı olması ve ilgili kişinin düşündüğünde bu bağlantıyı bulabilmesi koşuluyla, sezgisel bilginin çağrışımla bile sonucu olan şeyin türetilmiş bilgi olduğunu kabul etmemiz gerekiyor.
İnancın yaptığı bilgi dışında herhangi bir olduğu için algılamanın yaptığı türden bilginiz de vardır. Örneğin, güneşin batış saatini biliyorsanız o saatte güneşin batmakta olduğu olgusunu bilebilirsiniz, bu, doğru bilgisi yoluyla olgunun bilgisidir. Fakat ayrıca, hava güzelse batıya bakıp güneşin gerçekten battığını görebilirsiniz, aynı olguyu bu kez şeylerin bilgisi yoluyla bilmiş olursunuz.
Gerek sezgisel bilgi gerekse türetilmiş bilgi bakımından, sezgisel bilginin inanırlığının onun apaçık derecesine bağlı olduğunu kabul edersek, inanırlıkta, tam güvenilir diye kabul edebileceğimiz önemli duyu-verileri ile mantık ve aritmetiğin daha basit doğrularından, kendi karşıtlarına göre biraz daha olasılıklı görünen yargılara dek inen bir derecelenme vardır. Kesinlikle inandığınız şey, eğer doğruysa ona bilgi denir, yeter ki ya sezgisel olsun ya da kendisinin mantıksal sonucu olduğu sezgisel bilgiden mantıksal ya da ruhbilimsel olarak türetilmiş olsun. Sağlamca inandığımız şey, eğer doğru değilse, buna yanlış denir. Sağlamca inandığımız şey ne bilgi ne de yanlış ise ve bunun yanında kendisi apaçıklığın en üst düzeyinde olmadığı ya da öyle olmayan bir şeyden türetildiği için duraksayarak inandığımız şeye, olasılıklı sanı denebilir. Yani genellikle bilgi diye bilinen şeylerin çoğu olasılıklı sanı olmuş oluyor.
Yalnızca olasılık sanıların düzenle biçime sokulması, kendiliğinden, onu şüphesiz bilgiye dönüştürmez.
135-142
·
83 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.