necip mahfuz'un dinden aforoz edilmesine yol açan, dinler tarihini alegorik bir roman şeklinde anlatan efsanevi kitap. necip mahfuz'un nobel edebiyat ödülü olduğunu anımsatmak isterim öncelikle. ve dine ve dini değerlere körü körüne dogmatik bir şekilde bağlı olanların ise hiç okumamasını öneririm. zira kutsal kitaplarda anlatılagelen dinler tarihi, yaradılış kanunu, cennet cehennem, adem ve havva, kabil ve habil, hz. musa-firavun, hz. isa, hz. muhammet gibi bir çok konuyu alegorik bir biçimde anlatıyor. şöyle sıralarsak kitapta geçen:
cebelavi: allah
edhem: hz.adem
umayma: havva
idris: şeytan
kadri: kabil
hümam: habil
cebel: hz.musa (musa nasıl firavun'un sarayında büyümüşse cebel de vekilharcın konağında büyümüştür.)
rıfat: hz.isa
yasemin: yahuda
kasım: hz. muhammed
kamer: hz.hatice
sadık: hz.ebubekir (isim seçiminde ebubekir'in sadakatine gönderme yapılmış)
hasan: hz.ali
arif: bilim
vekilharçlar-çete liderleri: devletler, dini önderler, yöneticiler, firavunlar vs.
bundan sonrası spoiler:
bu kitaptaki alegoriye göre cebelavi mis kokulu mükemmel bahçesi, dereler akan kuşlar öten evinde çocuklarıyla kalıyorken şirketin anahtarını ve kullanım iznini oğlu edhem'e verir bunun üzerine diğer oğlu idris isyan eder ve bu isyanı üzerine lanetlenip mükemmel evden kovulurç ve bir şekilde kardeşi edhemi kandırıp babasıyla arasını bozar ve edhem de eşi umayma ile birlikte evden kovulur. ve bütün kalan hayatı boyunca babasını tekrar ikna etmek ve evine dönmek için elinden gelen her şeyi yapar. burda ilginç olan edhem'in (yani adem) ve idris'in (yani şeytan) evden (yani cennetten) kovulduklarında diğer sokakta (yani bu dünyada) başka tür insanların homo saphienslerin yaşadığı. ve sonrasında olan bütün olaylarda da işte adem soyundan gelenler ve diğerleri tartışmasının savaşlara vs ye esebp olması.
kitapta kadri ve hüman kavga eder kadri hümam ı lödürür. (kabil ve habil hikayesi)
cebel şehrin en zenginleri tarafından büyütülür ama sonra edhem soyundan olduğu anlaşılır. yılanları terbiye etmesiyle bilinir. ve yaptığı mucize ile bu şehrin efendisinin elinden kurtulur. ve vurdu mu öldürmesi ve öfkesiyle meşhurdur. (tıpkı hz. musa gibi)
rifat bir marangozun oğludur. ve şifacıdır. cinci olduğu söylenir. hastaları iyileştirir, körleri görür eder. dostu yasemin tarafından kaçacağı gün ihanete uğrar dövülerek öldürülür. ilginç kısmı ölüsünü gizli bir şekilde arkadaşları gömerler kimseye söylemezler ve mezarı dahi nerede bilinmez. cebelavi'nin onu yanına aldığı düşünülür. (burda da bir hristiyanlık eleştirisi mevcut)
kasım tüccar amcası sayesinde kamer'le tanışıp evlenir ama ne parada ne pulda gözü vardır halkını kurtarmak üzerine yoğunlaşır. ve başarır da.
kitabın geri kalan kısmındaysa diğer savaşlar vs vardır. arif ise son olarak bilimi temsil eder.
kitabı okuyacaklara tavsiyem kim kimdir kısmını buradan okumadan kitaba başlamasınlar.