Gün Olur Asra Bedel, Cengiz Aytmatov tarafından yazılmış, gelenek ile modernleşmenin sentezlenerek okura sunulduğu romandır. Kitaptaki olayın geçtiği zamanda, yüzyıllık geleneklerin hiçe sayılmasına eleştiri olarak kitaba bu ad verilmiştir. Kitabın adı iğneleme sanatından faydalanarak konulmuş, bize geçmişin de en az günümüz ve gelecek kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. Bu kısımdan sonrası spoiler içerir! Kazangap`ın öldüğü gün uzaya roket fırlatılması ve kozmonotların galaksi dışı gezegendekilerle irtibata geçmesi, yazarın geleneklerin (bu kitapta merhumu gömme merasimi) de en az teknoloji kadar önemli olduğunu anlatmaya çalıştığı romanında kullandığı aynı anda gerçekleşen bazı uç olaylardandır. Kitabın adı, eleştirmenlerin ve okuyucuların çok değindiği bir konu olmuş ve neredeyse hepsi kitaba bir ad önermesi yapmaktan çekinmemişlerdir. Ben de bu geleneği devam ettirerek kitabın adını gayet beğenmekle birlikte, kitabın adı “Mankurt” da olabilirmiş diye düşünmekteyim. Literatüre Aytmatov tarafından kazandırılan bu kavram, ayrıca onun roman anlayışı tek kelimeyle özetlenmek istenilirse söylenecek kelimedir. Aytmatov’un diğer kitaplarını da incelediğinizde, baskın olan temanın bozulma olduğunu fark edersiniz. Onun romanlarında, ilk sayfalarda mükemmel betimlemelerle zihinlerimizde yarattığı güzel manzaranın sonraki sayfalarda bozulmasına tanık olurken çoğu zaman gözyaşlarımıza engel olamayız. Yazarın yoğun araştırmalar sonucu ortaya koyduğu bu eseri, diğer romanlarından farklı olarak çok geniş zamanda ve mekânda geçiyor. Geçmişe daha çok atıf yapılıyor ve diğer eserlerinde daha az baskın olan mankurtlaşma kavramı, bu romanda kimlik kazanarak okuyucuyu geleneğin kaybolması gerçeğiyle yüzleştiriyor. Bu yüzden kitaba alternatif ad önerme hakkımı ben mankurttan yana kullanıyorum. Romanda bazı karakterlerle birlikte bize sunulan halk destanlarından alınmış karakterleri, yazar rastgele almamış, bize kitaptaki karakterlerle ilişkilendirebileceğimiz karakterler vermiştir. Nayman Ana, oğlu istilacılar tarafından mankurt yapılmış Ana Beyit Mezarlığı’na adını veren kişidir. Kazangap ile ortak kaderi paylaşır, Kazangap’ın oğlu Sabitcan da istilacılar tarafından olmasa da enstitülerde, okulda, şehirde Sovyet fikirleriyle köyünden, dilinden, dininden soğutulmuş modern bir mankurttur. Yedigey ise Abutalip’in eşine yakalandığı gizli sevdayla Raymalı Aga ile benzer kaderi yaşamaktadır. Raymalı Aga’ya toplum tarafından koyulan yasaklar, ona yetişmiş olduğu toplum yüzüne kendi tarafından konulmuş, bu nedenden Zarife’ye tam anlamıyla sevdasını açıklayamamıştır. Abutalip’in kitaptaki önemi, bürokrasideki işleyişe eleştiri niteliğindedir. Bir insanı esirken intihar etmediği gerekçesiyle suçlayan komutanlar, belki de bomba düşer, şarapnel parçası gelir yaralanırım diye cephede bile bulunmamışlardır. Yazar, Abutalip karakterini Cengiz Han’a Küsen Bulut romanında tarihteki efsanelerden örneklerle daha detaylı olarak işlemiştir. Kitabın bize verdiği mesaj bakımından önemli bölümlerinden birisi, Orman-Göğsü gezegenine giden kozmonotlara bir daha Dünya’ya dönememeleri neticesinde karar verilmesidir. Bu olayla yazar geleneği, kültürü bitirerek teknolojiyi getiren anlayışa dünya meselelerini bitirmeden uzay meselelerine girilirse ne olacağını göstermiştir. Yazar, insanların kendi türlerindeki farklılığa bile bu kadar saygısızken diğer gezegendekilerle nasıl anlaşabileceğini sorgulamıştır. Bunu sorgularken de tekdüze olmanın getireceği sorunları gözler önüne sermiştir. İnsanlar geleneklerini korumadan bilim yapmaz iseler uzaylılarla etkileşim şansını elde etseler de değerlendiremeyeceklerini aktarmıştır. Gerek Abutalip’i şikayet eden müfettiş olsun gerek de Ana-Beyit girişine cenaze heyetini almayan asker olsun hepsi modern mankurt örnekleridir. Yazarın konu bakımından karışık görülen bu eserine uzaktan bakıldığında bu romanın bir mankurtlaşma ansiklopedisi olduğu anlaşılacaktır.

Gün Olur Asra BedelCengiz Aytmatov · Ötüken Neşriyat · 202146bin okunma

·

85 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Emir