Önce kendini tanımalı insan. Kendi içinden başlamalı seyahatine. Dünyanın yollarına ovalarına, dağlarına adım atmadan önce, kendi iç dünyasının yollarında yürümeli, dağlarını aşmalı, ovalarından geçmeli. Bu yüzden insana yöneltilen en kadim çağrı şu olmuştur:Kendini bil. Başka şeyler öğrendiğinde bilgin olabilirsin. Ama Bilge olmak için kendini bilmelisin. Bu kadim çağrıya en güzel şekilde icabet edenlerden biri 16. Yüzyıl Fransa'sında yaşayan ve 38 yaşından sonra bütün işlerini bırakarak kendine kitaplardan yeni bir dünya kuran Montaigne'dir. Onun, hayatı boyunca okuduğu en önemli kitap kendisi olmuştur. Diğer kitaplar ise bu en önemli kitabı daha iyi anlamaya vesiledir sadece. Ona göre kendini tanımayanın başkasını tanıması, kendini anlamayanın başkasını anlaması imkansızdır. Kendini tanıyan biri aslında bütün insanları tanımış olur. çünkü her insanda insanlık hallerinin tamamı vardır. İlk insandan bu yana isimler değişse de yaşananların hiç değişmemesi ve tarihin tekerrürden ibaret olması bu yüzdendir. Montaigne'in okuduğu en önemli kitap kendisiydi ve ilginçtir ki yazdığı tek kitabın konusu da yine kendisi olmuştur. Denemeler adını verdiği bu kitap,aslında kendine tuttuğu bir aynadır. Aradan kaç asır geçerse geçsin bu aynaya bakan herkesin o aynada gördüğü tek şey kendi yansımasıdır. Yazarın kendini anlattığı satırlarda okuyucu kendini okur. Montaigne benim işim gücüm kendimi incelemek der kitabında. Bütün kültürlerde kişinin kendini anlatması kötü sayılmasına rağmen o sadece kendini anlatır. Çünkü onun kendini anlatması kendini övmek değildir. Ona göre insanın kendini anlatmasından daha zor ve daha yararlı hiçbir şey yoktur. Zira kendini anlatmanın amacı kendini daha iyi tanımak, kusur ve hatalarının farkına vararak erdeme biraz daha yaklaşmaktır. Nasıl ki insan başkaları gördüğü için dış görüntüsüne çekidüzen verme, süslenme ihtiyacı hissediyorsa ve aynaya bakmadan insanların karşısına çıkamıyorsa, kendini anlatan biri de sürekli kendi kendini kontrol etme ihtiyacı hisseder ve davranışlarına çekidüzen verir. Felsefenin amacı insana güzel ölmeyi öğretmektir. Monteigne'ye göre ise insan dünyaya geldiğinde bir yandan yaşamaya bir yandan da ölmeye başlar. Ölümün güzel olması, hayatın güzel olmasına bağlıdır. Hayattan elde edeceği kârı eden ve doya doya yaşayan biri için ölüm güle oynaya karşılanmalıdır.Bu nedenle insan ölüm korkusuyla yaşamını, yaşamdan ayrılmanın kederiyle de ölümü bulandırmamalıdır. Denemeler kitabında ölüm, asık suratıyla soğuk bir şekilde dikilmez insanın karşısına. Bilakis güler yüzü ve açık kollarıyla her yerde bekler onu. Mademki ölümün insanı tam olarak nerede beklediği belli değil, insan da onu her yerde gönül rahatlığıyla beklemelidir. İlk defa 1580 yılında yayınlanan ve dünyada deneme türünün ilk örneği sayılan bu kitap, başta ölüm olmak üzere her birinde mutluluk, dostluk, özgürlük, inanç gibi insanın farklı halleriyle alakalı konuların ele alındığı 107 bölümden oluşur. Montaigne bu eserinde duygu ve düşüncelerini en yalın şekliyle ifade etmeyi tercih etmiştir. Ağdalı bir dil kullanmaktan ve manayı sözcüklere feda etmekten kaçınmıştır. Çok derin hakikatleri en yalın cümlelerle ifade etmesi, iç dünyasını insanlara açarken hissettirdiği samimiyet, kitabın konusunun herkese hitap etmesi gibi hususlar, aradan asırlar geçse de okuyucuların kitaba olan ilgisinin hiç eksilmemesine vesile olmuştur. Her zaman en çok tavsiye edilen kitaplar listesinde üst sıralardaki yerini korumuş, en çok alıntı yapılan kitaplardan olmuştur. O kadar ki kitabı ilk defa okuyan biri ben bunu daha önceden duymuştum dediği onlarca cümleyle karşılaşır. Denemeler bir defa okunup rafa kaldırılacak bir kitap olmaktan ziyade tekrar tekrar okunması gereken bir başucu kitabı olmayı sonunda kadar hak etmektedir.