Zorunlu olan her şey Tanrı'nın iradesi olduğundan (çünkü Tanrı'nın iradesi ve zorunluluk aynı şeydir), zorunlu olanı git gide daha iyi kavramak ve olumlamak aynı zamanda Tanrı'yı git gide daha çok sevmek ve iradesine boyun eğmektir. Insanın ulaşabileceği bu en yüce mertebeyi Spinoza "amor Dei intellectualis", yani Tanrı'ya duyulan tinsel aşk diye tanımlamaktadır. Aynı zamanda Friedrich Nietzsche'nin 200 yıl sonra çok daha acılı ve Spinoza kadar saf ve çözülmüş biçimiyle olmasa da öğretmeye çalıştığı bir "amor fati", değişmez kadere duyulan sevgidir. Din ve sonsuz mutluluk da sadece insanın kendini zorunluluğa, yani Tanrı'nın iradesine teslim etmesiyle oluşur. Bu anlamda Etika'nın son cümlesinde dediği gibi, sonsuz mutluluk erdemin ödülü değildir; erdemin kendisi sonsuz mutluluktur. Spinoza'nın bizi yönlendirmeye çalıştığı yol budur. Son olarak kendi eseri hakkında söylediklerini yine Spinoza'nın ağzından duyalım:
"Bununla ruhun duygulanımlar üzerindeki gücü ve ruhun özgürlüğü hakkında söylemek istediğim her şeyi söyledim. Bilge kişinin ne kadar çok şey yapabileceği; sadece şehvetle hareket eden aptallardan ne kadar üstün olduğu aydınlığa kavuşmaktadır. Aptallar dış nedenlerle birçok biçimde oraya buraya savrulurken ve asla ruhlarında gerçek tatmini bulamazken, aynı zamanda kendinden ve şeylerden bihaber yaşar ve acı çekmeyi bıraktığı anda, var olmayı da bırakır. Bilge kişinin ise, gerçekten bilge olarak kabul edilmesi, ruh halini pek az değiştirir. Belirli bir sonsuz zorunluluk içinde kendinin, Tanrı'nın ve şeylerin bilincindedir. Asla var olmayı bırakmaz. Daima ruhunda gerçek tatmini bulur. Buraya vardığını gösterdiğim yol çok zor görünür, ama yine de bulunabilir. Çok nadir bulunan bir şey, zaten zor olmak zorundadır. Kurtuluşa çok kolay ve hiçbir çaba göstermeden ulaşabilseydik, herkesin kurtuluşu göz ardı etmesi mümkün olabilir miydi? Oysa asil olan her şey nadir olduğu kadar zordur."
Sayfa 313Kitabı okudu
··
661 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.