İnsanlık, iyiliğin ve kötülüğün iç içe geçtiği büyük bir karmaşadan oluşmaktadır. Fakat dünyada yaşamı ve ilerlemeyi zorlaştıran daha büyük sorunlar vardır: cehalet ve sefalet.
Eserde, aydınlığın ve karanlığın sıkça karşı karşıya gelmiş olduğunu görüyoruz. Peki bu hikâyede kötü olan kim? Aç kardeşlerini doyurmak için ekmek çalan hırsız mı; başkalarının sefaletini, acılarını görmezden gelerek onları dışlayıp temiz bir yaşam sürdürdüğünü iddia eden kesim mi?
Hırsızlık yaptığı için beş yıllık bir cezaya mahkûm edilen Jean Valjean'ın cezası, birkaç defa kaçma girişiminde bulunduğu için on dokuz yıla katlanır. Ceza süreci onda bulunan tüm iyi erdemleri yok eder. Serbest kaldığında ise kendisinin eski bir mahkûm olduğunu belirten belge yüzünden toplumdan dışlanır. Ta ki Mösyö Myriel adında bir piskoposla karşılaşana kadar.
Victor Hugo, genel olarak Fransa kapsamında gerçekleşen olayları hikâyeleştirir. Fakat kitabın özüne indiğimizde hemen hemen tüm ülkelerdeki adaletsizliği ve eğitim sorununu ele aldığını görüyoruz. İnsanı insan yapan özelliğin vicdan olduğunu vurgulayan bu eser asla unutamadıklarım arasında olacak.
"Ölmek dert değil, esas sorun yaşamamak."
