Andrey Platonov, eserleri rejim tarafından sakıncalı görülerek yasaklanmış ve ancak 90'lı yıllarda arşivlerden çıkarak yayımlanma imkânı bulmuş bir yazar. 20. yüzyıl Rus edebiyatının büyük yazarları arasında gösterilmesi sanırım yazarın önemini anlamamızı sağlaması açısından ön bilgi mahiyetindedir. Platonov çoğunlukla romanları ile öne çıkmış bir yazar olsa da öykülerinin önemi yok sayılamayacak kadar niteliklidir. Öykü seçkisinden oluşan Dönüş adlı öykü kitabı belki de yazarın ne üzerine yazdığı hakkında fikir verebileceği gibi yazarın biçeminin nasıl olduğunu da açıkça gösterebilir. Yirminci yüzyılın ilk yarısında geçen öykülerde, devrime ve savaşlara tanık olmuş insanların hayata tutunma, yoksullukla ve açlıkla mücadele etme biçimleri yansıtılır. Tabii hayatın, içinde bulunulan şartların salt pesimist yönü işlenmez öykülerde. Bütün bunların yanında umuda, sevgiye ve her şeye rağmen mutluluk mücadelesi de başarıyla işlenir. Dokuz öyküden oluşan kitabın bilhassa dört beş öyküsünü hayranlıkla okuduğumu, derinden etkilendiğimi rahatlıkla ifade edebilirim. Çöp Rüzgârı adlı öykü Almanya'da geçmesi itibariyle aykırı durması yanında Sovyet sosyalist ideali ile Nazizm'in bir bilim adamının gözünden karşılaştırılması açısından çok sarsıcıydı. Bu öykü kurmaca metinler içinde belki de okuduğum en önemli Nazizm karşıtı metindir. "Muhteşem on dokuzuncu yüzyıl, yanıldın!" cümlesi her şeyi özetler gibidir. On dokuzuncu yüzyılın iyimserliğine karşıt olarak vücut bulan Nazizm tüm insanlık ideallerini yıkmış ve geride her anlamda devasa çöp yığınları bırakmıştır. Dönemin büyük yazarlarını karamsarlığa iten ve intihara sürükleyen de bu yıkım değil midir? Kitabın diğer önemli iki öyküsünde de savaştan dönüş ve hayata tutunma çabası işlenir. Potudan Nehri, savaştan dönen adamın hayata tutunma çabası ve bir zamanlar aşina olduğu tıp okuyan kadının, okuma, açlıkla mücadele ve ayakta kalma çabasıdır. Kadına yük olmamak için onu terk eden erkeğin tuhaf tavrına rağmen ondan vazgeçmeyen kadının tutumu insanın içini ısıtır. İkiyüzlülükten uzak, samimi ve çekingen insan karakterlerinin hayata bakışı hayranlık uyandırıcıdır. Kitaba adını veren Dönüş adlı öykü de yine savaştan dönen adamın ailesine yabancılaşmasını ve ailenin yaşamına, yaşamındaki değişikliklere eski anlayışla bakmasını işler. Büyüyen çocukların aldıkları sorumluluklar babayı şaşırtır. Aileye yardım eden birkaç erkeğin bu yaklaşımını erkek yanlış değerlendirir. Hayatında yalnız onun olduğunu söylemesine rağmen karısına bir türlü inanmaz ve çareyi evi terk etmekte bulur. Trendeyken daha uzaklaşmadan iki çocuğunun vagonların peşinden koştuğunu gören baba trenden iner ve yaptığı yanlışı anlar. Bu öykü sanki savaşın salt cephelerde verilmediğini, geride kalan insanların, kadınların, çocukların ve yaşlıların da büyük bir özveriyle yaşam savaşı verdiklerini anlatır. Gri, Yuşka ve Üçüncü Oğul da beğendiğim öyküler. Platonovu geç keşfetmiş olsam da diğer öykülerini ve romanlarını da okuyarak bu açığı kapatmaya çalışacağım. Herkese tavsiye ederim.

DönüşAndrey Platonov · Metis Yayınları · 2009349 okunma

·

114 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.