Ne hayat ağacı için ve ne de Hüma kuşunun gerçek tarifini bulmak için, burada vakit kaybetmiyeceğiz. Hangi büyük milletin mitolojisi vardır da, böyle
büyük, kutsal ve efsanevi bir kuşa sahip değildir. Hindularm Soma
adlı ölümsüzlük veren bitkisini getiren büyük kuşu da biliyoruz, îranlılann Sîmurg'’unu, Yunanlıların Phoenix’ini, Arapların Anka kuşu
ve dolayısı ile Çin mitolojisinde geçen boy boy efsanevî vc büyük kuş
ları anlatacak değiliz. Bunun içindir ki bu konulara, Türk mitolojisi ile ilgileri olmadıkça derin olarak dokunmadık. Yalnız burada şu önemli noktayı belirtmek istiyeceğiz :
önasya mitolojisinde başlıca iki önemli efsanevî kuş vardır. Bunlardan birincisi Arapların 'Anka dedikleri kuştur ki, biz Türkler bu
kuşun farsça vc arapça adlarını birleştirerek Ziimrüdü Anka deriz.
Aynı kuşa İran mitolojisi ise Sîmurg veya Sîrcng adını verirdi. Mütercim Asım Efendi, bu kuşun îranlılardan Araplara geçtiğinin de farkındadır. Şahnâme’deki Rüstem'in babası Zâl, onun emrinde çalışmış ve onun tarafından terbiye edilmiş imiş. Yine daha sonraki İran mitolojisinde bu kuşun Kaf veya Elburz dağlarında oturduğu söyleniyordu.
Bu kuşun tüyünü ele geçirenlerin en büyük sırra vc ölümsüzlüğe erecekleri iddia ediliyor ve efsanelerde böyle yazılıyordu. Bu kuşun Kaf dağında bulunduğunu, daha ziyade İslâmî an’anelerle Arap mitolojisi söylüyordu. Îranlılann kutsal dağı ise Elburz dağı idi. Bu sebeple de onlar Sîmurg kuşunun Elburz dağlarında bulunduğuna inanıyorlardı, öyle anlaşılıyor ki Türk mitolojisi, Ortaçağdaki İran mitolojisinden değil de, daha eski İran mitolojisinden tesirlerini almıştı.
Bilindiği üzere İran mitolojisinin en eski kaynaklarından biri de Zendylrcsfa’dır. Her şeyin üstünde bulunan bir ağaç ve bu ağacın üzerinde de bir kuş vardı. Yine aynı kaynağın bazı bölümlerine göre bu efsanevî ve büyük kuş, Vouru-Kaşa, yani Hazar denizinin ortasında otururdu. Tahmuraf ve Zâl’ın tılsımları da bu kuştan gelirdi.
Humay veya türkçe Hüma kuşu ise daha başkadır. Peygamberin hadislerinde ve İslâmî edebiyatta da geçen bu kuş, bir Cennet kuşu’dur. Islâmiyette ve önasya masallarında Zümrüd-ü Anka ile Hüma
kuşu birbirlerine karıştırılmıştır. Kaf veya Elburz dağlarında değil de; Cennette oturan bu kuş, zaman zaman uçarak, yedi kat göğün üzerindeki
felekler ve burçlar arasında dolaşır ve hatta Tannya kadar gidip gelen bir kuştu.
·
28 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.