İlk başta belirtmem gerekir ki benim için özel bir kitap Aşağı Nehir. Sebebi ise benim de üç yıl yaşadığım Afrika’da geçmesi ve yazdıklarının gözlemlerimle birebir örtüşmesinden kaynaklanıyor. Herkesin pozitif gözle biraz da acıyarak baktığı coğrafyaya, Paul Theroux tamamen farklı bir açıdan yaklaşmış. Kimilerini rahatsız edecek türde bir metin olmasına rağmen yazılanlarda maalesef abartılı bir şey göremedim. Kitabın kahramanı Hock’un Afrika’da başına gelenler, Afrika’ya giden her beyazın başına gelebilecek türde şeyler. Kitabı kısaca anlatacak olursak, Amerika’da kendi işini yöneten Hock, işlerinin bozulması, eşinden boşanması ve kızının ona sırt çevirmesi sonucu bir tür boşluğa düşmüştür. 60’larındaki bir adam olarak da artık emeklilik zamanının da geldiğini düşünmektedir. Ne var ki Amerika’da çok da mutlu değildir. Hayatına yeni bir amaç katmak istemektedir. Bu sebeple gençken bulunduğu ve dört sene yaşadığı Doğu Afrika’daki Malavi ülkesi içerisinde yer alan Aşağı Shire’a geri dönmek istemektedir. Zira dört sene boyunca hep güzel anılar biriktirmiş, bölgedeki insanlara faydalı işler yapmıştır. Artık yine bu tür hayır işleri yapmak istemektedir. Belki bir zamanlar öğretmenlik yaptığı okula dönüp yine öğrenci yetiştirecektir. Bu tür ulvi amaçlarla yola koyulur. Ancak bıraktığı Aşağı Shire eskisi gibi değildir. Saygı’nın yerini açgözlülük, sevginin yerini de acımasızlık almıştır. Çok geçmeden bulunduğu Malabo köyünde bir tutsak hâline gelmiştir. Zira yerel halın özellikle köyün lideri Malenga için yolunacak kaz ya da ayaklı bir ATM’dir. Hock’a ve onun yapmak istediği ulvi amaçlara hiçbir saygıları yoktur. Tek amaçları Hock’u son kuruşuna kadar sömürmektir. Kitabın çeşitli yerlerinde Hock bu insanların nasıl bu hale geldiklerini sorgulamaktadır. “İnsanlar dik durur, çok çalışır ve en ufak bir iyilik için minnet beslerdi. Bir şey talep etmezlerdi. Tüm bunlar silinip gitmişti ve daha da beteri bunlara dair bir anı bile kalmamış olmasıydı.” “Şimdiki halleri yozlaşma değildi; değişmişler, gözleri açılmış, pasaklı, bağımlı, tembel, suçlayıcı ve bencil olmuşlardı; çoğu insandan bir farkları yoktu” “Neden yalan söylüyor herkes? Çünkü onlara bu öğretildi. Doğruyu söylemekten daha fazla kapı açıyor. Ve karınları aç. Karnın açsa her şeyi yaparsın, her şeyi kabullenirsin, her şeyi söyleyebilirsin. Ayrıca tembeller de. Burası berbat bir yer.” İçine düştüğü durumu anlayan Hock artık ülkesine geri dönmek istemektedir. Ancak ellerindeki para musluğundan olmak istemeyen Malenga, Hock’u kibar bir şekilde tutsak almıştır. Geri dönmemesi için her yolu kapatmıştır. Hock da çeşitli şekillerde firar etmeye teşebbüs etmektedir. Kitap bu tarafı ile bir yaşam mücadelesi (zira sadece yerliler değil, hastalıklar ve yaşlılık da büyük birer engeldir Hock için) diğer bir tarafı ile bir kaçış hikayesi barındırmakta. Kitapta çok fazla karakter yok. Hock ve Malenga dışında 16 yaşındaki Afrikalı kız Zizi (kitabın en masum ve en iyi karakteri) ve Hock’un eski aşkı Gala var. Bu sebeple herhangi bir isim karmaşasına düşmeden kitabı okuyabilirsiniz. Zira bazı kitaplar isim ve karakter bolluğu sebebiyle her ismin not edilmesini zorunlu kılıyor. Ek olarak çok iyi bir STK – Sivil Toplum Kuruluşu (İng: NGO, Non-govermental organisation) eleştirisi de var. Zira hiçbir STK’nın Afrika’daki insanlara fayda sağlamadığı aksine çalışma imkânı yaratmak yerine sürekli gıda, giyim ve ilaç yardımları ile insanları tembelleştirdiğinden ve yozlaşmayı hızlandırdıklarından bahsetmekte. Bu durum benim de defalarca şahit olduğum bir durum. Paul Theroux muhtemelen uzun bir süre Afrika’da bulundu. Zira bu kadar kesin ve doğru gözlemleri başka türlü yapmasına imkân yok. Yukarıda da belirttiğim gibi kitap bazı kesimleri rahatsız edebilir ancak Afrika’da durum böyle ve yazar bunu tokat gibi okurun suratına çarpıyor. Benim beğendiğim bir kitap oldu. evet edebi olarak çok güçlü olmasa da yazarın Afrika gözlemleri kesinlikle okunmaya değer

Aşağı NehirPaul Theroux · Yapı Kredi Yayınları · 201623 okunma

··

207 görüntüleme

Bu yorum görüntülenemiyor

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.