Akış
Ara
Ne Okusam?
Giriş Yap
Kaydol

Gönderi

Cengiz han diğer kabilelerden intikam alır. Ve Moğolları birleştirir.
Te­mu­çin Nay­man­lar­la sa­vaş­ma­ya ha­zır­dı. Bun­lar sa­de­ce Mo­ğol ­gru­bu­nun en güç­lü ka­bi­le­le­rin­den bi­ri de­ğil­ler­di, ay­nı za­man­da en me­de­ni­le­rin­den bi­riy­di­ler de. Uy­gur­la­rın kom­şu­la­rıy­dı­lar ve Sür­ya­ni al­fa­be­sin­den tü­re­til­miş Sogd al­fa­be­si­ne is­ti­nat eden Uy­gur al­fa­be­si­ni kul­la­nı­yor­lar­dı.79 Nay­man ha­nı­nın bir kâ­ti­bi ve bir dev­let müh­rü bi­le var­dı. 79 Uy­gur ya­zı­sı hak­kın­da bkz. Bart­hold, Tur­kes­tan, s. 387-391; G. Ver­nadsky, “Ui­gurs”, s. 454; Wittfogel, s. 243, 443, 670. Sa­vaş­çı­la­rı­na Nay­man­la­ra kar­şı yü­rü­yü­şe geç­me­le­ri­ni em­ret­me­den ön­ce Te­mu­çin klan san­ca­ğı­nı aç­tı ve onu adak­lar­la kut­sa­dı. Nay­man­lar 1204’te mağ­lup edil­di­ler; han­la­rı mu­ha­re­be­de te­lef ol­du ve sa­de­ce oğ­lu kü­çük ma­iye­ti ile bir­lik­te ka­ça­bil­di. Ön­ce Al­tay böl­ge­si­ne kaç­tı, ama ora­da ken­di­ni gü­ven­de his­set­me­ye­rek son­ra Ka­ra Ki­tan­la­rın ül­ke­si­ne git­ti. Bun­lar 1125’te Ku­zey Çin’­de­ki Ki­tan (Li­ao) im­pa­ra­tor­lu­ğu Cür­cen­ler (Chin) ta­ra­fın­dan yı­kıl­dık­tan son­ra ba­tı­ya gi­den ve Transoxania80 ile Çin Tür­kis­ta­nı’­nı­nın (Sin­ki­ang)81 Ho­tan yö­re­sin­de bir kral­lık kur­ma­ya mu­vaf­fak olan Ki­tan­la­rın bir ko­luy­du­lar. Bu ara­da hü­küm­dar­sız ka­lan Nay­man­lar Te­mu­çin’in li­der­li­ği al­tı­na gir­di­ler. 80 Arap­la­rın Tür­kis­tan’ı fet­hin­den son­ra Transoxania, adın Arap­ça eş­de­ğe­ri olan Ma­ve­ra­ün­ne­hir (“neh­rin öte­sin­de­ki böl­ge”) di­ye ta­nın­dı. 81 Ka­ra Ki­tan­lar hak­kın­da bkz. Wittfogel, s. 619-674. Te­mu­çin, daha son­ra es­ki düş­man­la­rı olan Mer­kit­le­re sal­dır­dı ve on­la­rı ez­di. Bir Mer­kit gü­ze­li olan Ku­lan dör­dün­cü ka­rı­sı ol­du. He­men ar­ka­sın­dan Nay­man­lar mağ­lup edil­di­ği za­man esa­ret­ten kaç­ma­ya mu­vaf­fak olan Te­mu­çin’in ra­ki­bi Ca­mu­ga ken­di adam­la­rı ta­ra­fın­dan tu­tu­lup Te­mu­çin’e ge­ti­ril­di. Te­mu­çin onu ölü­me mah­kum et­ti, ama es­ki dost­luk­la­rı­nı göz önü­ne ala­rak “ka­nı dö­kül­mek­si­zin” öl­me­si­ne mü­sa­ade et­ti. Mo­ğol­la­rın inan­cı­na gö­re bir in­sa­nın ru­hu ka­nın­day­dı; onu kan dök­me­den öl­dür­mek ru­hu için bir lü­tuf ola­rak telakki edili­yor­du. Bu lü­tuf ge­nel­lik­le iha­net­ten suç­lu bu­lu­nan ha­ne­dan men­sup­la­rı­na ve is­tis­naî hal­ler­de sa­ir dev­le­te kar­şı ağır suç iş­le­miş olan­la­ra bah­şe­di­li­yor­du. Te­mu­çin’in ke­sin ta­li­ma­tı ile Ca­mu­ga’­nın ke­mik­le­ri ge­re­ken say­gı gös­te­ri­le­rek özel bir san­dı­ğa kon­du. Te­mu­çin’in ken­di ba­şı­na üst­len­di­ği “Mo­ğo­lis­tan’ın ta­ma­mı­nı bir ara­ya top­la­ma” gö­re­vi ar­tık ba­şa­rıy­la ta­mam­lan­mış­tı. Ge­ne­ral­le­ri ve onu des­tek­le­yen klan­la­rın li­der­le­ri, bir­li­ği­ne ye­ni ka­vuş­muş olan mil­let­le­ri­nin ve tec­rü­be­li or­du­la­rı­nın baş­ka fe­tih­ler yap­ma­ya ha­zır ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­yor­lar­dı. Bu se­bep­ten do­la­yı Mo­ğol si­ya­sî­le­ri­nin ye­ni he­def­le­ri­ni gö­rüş­mek ve dev­le­tin ye­ni­den teşkilat­lan­ma­sı­nı ik­mal et­mek için mil­le­tin bü­yük mec­li­si top­lan­tı­ya çağ­rıl­dı. Ge­le­ce­ği be­lir­le­yen o ku­rul­tay, Do­ğu Mo­ğo­lis­tan’­da Onon neh­ri­nin doğduğu yerin ya­kı­nın­da Kap­lan Yı­lın­da (1206) top­lan­dı.
··
127 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.