Multatuli takma adını kullanan yazar Eduard Douwes Dekker’in eseri Max Havelaar, Hollanda edebiyatının klasiklerinden sayılıyor. Roman, bugünkü Endonezya topraklarının Hollanda’nın sömürgesi olduğu dönemde, 19. yüzyılın ortalarında yaşananları anlatıyor; sömürgeciliği, oradaki yerli halkın topraklarının ellerinden alınarak yok pahasına çalışmaya zorlandığı, ağır vergiler altında ezildiği, Hollanda’dan atanan yöneticilerle buranın -ağalık sistemindeki gibi- yönetici sınıfının kurduğu yozlaşmış düzeni ele alıyor. Konu itibarıyla tanıdık bir hikaye olsa da biçimsel açıdan çok ilginç ve farklı bir metin Max Havelaar. Kitap, Hollanda’da kahve tüccarlığı yapan anlatıcının, edebi kurgular ve tiyatro eserleri ile ilgili eleştirileriyle başlıyor. Ardından anlatıcımızın yolu seneler önce tanıştığı biriyle kesişiyor ve bu tanıdığının kendisine içinde yayımlanacak çeşitli yazıların bulunduğu bir dosyayı göndermesiyle kitabın akışı da değişiyor. Dosyadaki şiir, makale, roman gibi farklı türdeki yazıları inceleyen anlatıcımız, bunlardan hareketle kendi kitabını yazmaya ve bunu da bir çalışanına dikte ettirmeye karar veriyor. Bu noktada kurguya, Endonezya’da kaymakamlık yapan, yozlaşmış düzenin bir parçası olmayı reddeden, idealist ve prensiplerine bağlı bir kaymakam olan Max Havelaar’ın hikayesi dahil oluyor. Havelaar’ın yolsuzluklara karşı verdiği mücadelenin hikayesiyle beraber, Endonezya’daki sömürü düzenine tanıklık ediyoruz. Bir yandan da anlatıcımız, adeta makale yazar gibi, adaletten yazarlığa, siyasetten dine çeşitli konularda fikirlerini paylaşıyor okurla. Multatuli’nin, kurguyu yer yer bölerek okurla sohbet eden anlatıcıyı susturup kendisinin söz aldığı kitabın sonu da ayrıca etkileyiciydi bence. Anlaşıldığı gibi, Multatuli, 1860 yılında postmodern bir eser kaleme almış; metnin zamanının çok ötesinde olması bir yana, bence bugün bile oldukça yaratıcı ve ilginç bir roman. Romanda, emperyalist düzenin yanı sıra, o dönem bireylerin dünya bakışlarını da çok iyi yansıtmış yazar; otoriteye sorgusuz itimat ve itaat, pek çok şeyin dinle açıklanması, öte yandan ekonomik liberalizmin yavaş yavaş baskın hale gelmesini kurguda incelikli bir şekilde sezdiriyor okura. Max Havelaar, yazarın üstkurmaca tekniğini kullanması ve okurla konuşmayı da, uzun uzun fikirlerini paylaşmayı da seven iki anlatıcının olması sebebiyle dikkatinizi isteyen kitaplardan. Başlarda kafanız karışabilir ancak alışınca çok keyifli ilerliyor. Ben çok beğendim. Benim gibi, farklı metinlerden hoşlananlara özellikle öneririm.

Max Havelaar Hollanda Ticaret Şirketinin Kahve BorsalarıMultatuli · Aylak Adam Yayınları · 201516 okunma

··

1.963 görüntüleme

꧁Funda Usta꧂

@fundausta ·

18 Nisan 2023 01:46

🇳🇱📖✨👏🏻

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

İpek Dadakçı