Peçeneklerin doğu komşuları olarak; Rus kaynaklarında Totk, Tork, Torky; Bizans kaynaklarında "Uz" diye gösterilen Oğuz veya Guzlar, isimlerinden de anlaşılacağı üzere Oğuz boylarının batı kısmını teşkil eden grubudurlar. Batı Kök-Türk Kağanlığı'na bağlı boylar arasında yer alan Oğuzlar, bu devletin 657'de yıkılmasından sonra Yedisu'da teşekkül eden ve en güçlü Türk devleti konumuna yükselen Türgişlere bir süre bağlı olarak yaşadılar. Hazarların Kafkaslar'da yaptıklarını Türgişler de Türkistan'da Araplara karşı yaparak onları durdurmayı başardılar. Bu sırada Oğuzlar bağımsız hareket ederek, Talas ve Çu havalisinde Peçeneklerle karşılaştılar. Bu topraklarda rahat bir hayat sürerlerken, daha önce de ifade ettiğimiz gipi 766'larda Kara İrtiş'ten gelerek Yedisu, Talas ve Çu'yu ele geçiren Karlukların, Türgişleri yenerek onların yerini almaları üzerine onlarla karşılaştılar. Bu sırada Sır Derya'nın kuzeyinde Kangar-Peçenek boyu bulunuyorken, onlarla Karluklar arasında özellikle de İrtiş Nehri sahillerinde batı kolunu Kuman/Kıpçakların teşkil ettiği Kimekler yer alıyorlar, Kuman/Kıpçakların batısında ise Oğuzlar oturuyorlardı. Oğuzların, Karluk ve Kimek karşılaşması onların baskılarına maruz kalmalarına ve önlerindeki Peçenekleri iterek (ki Peçenek, Bacna, Nukarda ve Bacgardalara saldırdılar) Yayık Nehri kıyılarına kadar gelmelerine sebep oldu. Bu iterek gelme PeçenekOğuz münasebetlerinde her iki boyun birbirlerine karşı gayet düşmanca bir politika izlemeleri ile sonuçlandı. Elbette ki bir zamanlar aynı topraklarda birlikte yaşayan hatta Oğuzların hakimiyetini kabul eden Peçeneklerin bu birliktelikten ayrılmaları ve tek başlarına yollarına devam etmeleri Oğuzları hem gücendirdi hem de onlara karşı bir kızgınlık duymalarına sebep oldu. Böylece daha Türkistan'da iken ebedi bir düşmanlık meydana geldi. Bu edebi düşmanlık özellikle Oğuzların Salur boyu ile yaşandı ve bunun izleri Dede Korkut Hikayelerinde, Ebulgazi'nin Şecere-i Terakimesi'nde, Oğuzname'nin Kazan Nüshasında ve Türkmenistan'da kaydedilen destanlarda korundu. Sır Derya- Aral çevresinde veya Maveraünnehir'de ortaya çıkan Oğuzlar içerisinde en güçlü boy olarak karşımıza Salurlar çıkmaktadır. Hem oldukça kalabalık bir nüfusa sahiptiler hem de güçlü bir teşkilatlanmaya sahiplerdi ve bu özellikleri onların daha batıya ittikleri Peçenekler ile mücadele etmeye sevk etmişti. Dede Korkut Hikayelerinde Salur'un düşmanı olarak Peçenekler verilmekte ve her ikisinin de amcaoğulları oldukları üzerinde durulmaktadır. Kazan Oğuznamesi ve Şeçere-i Terakime'de de akraba oldukları ancak Peçeneklerin kendi törelerini koyarak bağımsız hareket etme isteğini uygulamaya koymaları gösterilmekte ve ima yolu ile de suçlanmaktadılar. Bu kaynaklara göre Peçenek başbuğu Toymaduk, Salur obasını basar ve Kazan'ın olmadığı bir sırada annesi Çaçaklı/Saçaklı yada Kıpçaklu'yu kaçırır. Aradan üç yıl geçer ve Salur Kazan, kethüdası Enkeş'i zengin hediyelerle Peçeneklere gönderir. O da Çaçaklı'yı geri getirir. Genç Salur Kazan'ın annesinin kaçırılması aslında bir sebep değil, sonuç olarak verilmektedir zira asıl sebep daha önce de ifade ettiğimiz gibi Peçeneklerin kendi başlarına bağımsız yaşamak isteyerek bunu uygulamalandır. Kazan Oğuznamesi ile Seçere-i Terakime'de özellikle beş-altı kuşak boyunca devam eden çatışmalara yer verilmektedir. Bu yer verilmenin sebebi de galiba Peçeneklerin Salur iline daima baskın yapmalarıdır. Kazan'ın annesini kurtarması bile üç yıl gibi uzun bir zaman almıştır zira Peçeneklerin sürekli saldırı onlara bu imkanı vermemiştir. Dede Korkut Hikayelerinde bu mücadele Salur Kazan'ın büyük kahramanlık göstermesi üzerine zaferle ve Peçenekleri ağır yenilgiye uğratması ile sonuçlanmakta; hatta Dede Korkut Salur Kazan'a bir şiir yazmaktadır. Buna karşılık Kazan Oğuznamesi ile Seçere-i Terakime'de kimin kazandığına dair bir bilgiye yer verilmemektedir
·
28 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.