Tampere İslam Mahallesi
(Aşağıdaki bilgiler M. Baibulat'ın eserinden derlenmiştir'")
İlk tüccarlar 1890'lardaFinlandiya'ya gelip yerleşmişler. 1895'te Mustafa İsmail, 1897'de Camal Josıf (Cemal Yusuf) ve 1898'de Bavutdin Kafıatulla ilk dükkanlarını açmışlar. Bu dükkanlarda dokuma, tekstil ve deri mamülleri satılmıştır.
1939 Tampere telefon rehberine göre, A. Ahsan, S.İ. Ahsan, U. Nasibullen, Y. Sali, S. Wafın gibi Tatar tüccarlarının adlarına rastlıyoruz. 1939 ile 1945 'teki savaş yıllarında ticaret hayatı durgunluk geçirir. 1950'lerde savaşın yaraları sarılmaya başlayınca yine ticaret işleri canlanır. 1980'lerde ise Tatar tüccarlarının ekserisi perakendeden vaz geçerek, toptancılık yapmaya başlarlar. 2003 yılına gelindiğinde ise Tampere'de Tatarlara ait tek bir tekstil dükkanı kalmıştı. Tampere Tatarları maddi açıdan biraz toparlanınca, iş ve ev-bark sahibi olunca kendi dini ve kültürel kimliklerini koruma yollarını aramaya başlamışlardır. Halk bir mekan için para toplamaya başladı ve 1941-1942 yıllarında 1 milyon 1 88 bin Fin Markı toplanmıştı. Bu paranın neredeyse %80'i olan 960 bin Fin Markını ise Ymar (Ömer) Sali hibe etmişti. Daha doğrusu esas parayı Ymar Sali (Alautdin Aktuk 1876- 1965) vermiş, halk kalan 228 bini temin etmiştir. Bu para sayesinde bir mekan alma imkanı doğmuş ve 30 Kasım 1 942'de Tampere İslam Mahallesinin kurulma kararı alınır. Resmi başvurudan sonra Finlandiya Adalet Bakanlığı bu derneği resmen 1 O Nisan 1 943 tarihinde onaylar. Böylece o güne kadar Helsinki'deki İslam Cemaati üyesiyken, oradan ayrılarak Tampere İslam Mahallesi üyesi olmuşlar. Mahalle kurulunca bir tüzük de kabul edilmiş. Bu tüzük tamamen İslam'ın beş kuralını içermekteydi. Bir Hıristiyan ülkesinde yaşadıklarını göz önünde tutarak ek olarak bütün dinlere saygılı olma maddesi de eklenmişti. Mahallenin resmen tesisinden ( 1 943) 1 95 1 yılına kadar ise mahalenin reisliği görevini, cemiyet binasının alınması için esas parayı veren, Ymar Sali yapmış. Başka türlü olmasını düşünmek de zordur. Ondan sonra Semiulla Wafın (Aktuk 1 909- 1 883) ve 1 983'ten bugüne kadar ise 90 yaşına ulaşan Esat Baibulat (Tampere 1 925- ) yapmaktadır. Semiulla Wafin başta köyünde dini eğitim alır, sonra Bedin' e gider. Burada müstakbel eşi Mehrusa (Kulca 1 9 1 1 - 1 984) ile tanışır. Eşi Berlin 'de diş tabibi diploması alır. 1 932'de Finlandiya' ya gelir ve Semiulla ile evlenir. Semiulla cemiyet işlerinde çok aktiftir, hatta imam Habibur-Rahman Shakir (Şakir) ile birlikte bir kitap da hazırlar. Eşi ise M.Wafa adıyla Yafia Milli Yul dergisine Tampere'deki faaliyetler hakkında haberler yollar. Esad Baibulat ana dili eğitimini Gibadulla Murtasin'den alır (ileride bilgi olacak) , Tampere'de liseye gider, 1 944'ta savaşa katılır. 1 952 yılında Yüksek Ticaret okulunu tamamlayarak ekonomist olur. Aynı yılda Leyla Salah ile evlenir. 1 982'den itibaren Hüseyin Suleiman'ın vafatından sonra müezzinlik yapar. Babası Letfullah Suleiman'ın vefatı ile 1 994'ten itibarem gönüllü olarak mahalenin imamlık görevini de üstlenir. 1 984 yılında ise mahalle başkanı seçilmişti. Yani iki görevi birlikte üstlenmiştir. Böylece Tampere'de görev üstlenecek gönüllülerin veya meraklıların olmadığı anlaşılmaktadır. Zaten 1 923- 1 94 1 yıllarında Gibadulla Murtasin hem öğretmenlik hem imamlık görevini yürünür. Onun yerine 1 947 yılında din alimi Musa Carullah Bigi'nin tavsiyesi ile Habibur-Rahman Shakir (Şakir) imam oldu ve ölümüne kadar bu görevi üstlendi ( 1 975). Kazan'da doğan (Bolgari lakaplı) Shakir Rusya'da devrim patlak verinde Hindistan' a Bom bay' a gitmişti. 1 949 yılında Finlandiya İslam Mecellesi (İslam hukuku fıkıhın muameleye ait bölümü) adıyla bir dergi çıkarmaya başladı. Arapçası iyi idi. Yazarlığı vardı, sekiz eser yayımladı. O günden beri yukarıda bahsettiğimiz üzere imamlık işleri gönüllü şekilde yürütülmektedir. Önemli dini faaliyetlere ise Helsinki imamları gelmektedir. Tampere'de Müslümanlar için iki kabristan vardır. 2000 yılına kadar bu mezarlıklarda 70 kişi gömülmüş bulunuyor. En eski mezar ise 1901 yılına ait bir çocuğa ait. Diğer ifade ile Tampere İslam Mahallesinin kuruluşu 1943 yılında olup, 72 yıllık bir maziye sahipse de Tatarlar burada neredeyse 150 yıldan beri mevcutlar. Burası artık onların vatanı olmuş.
·
47 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.