Sergüzeşt Eser, çocuk yaştaki bir Kafkas kızının İstanbul'da satılması ve bu süreçte yaşadığı zorlukları, uğradığı hakaretleri, bir insanın koruyuculuğuna ve merhametine ihtiyaç duymasını, bunlara rağmen güçlü durmaya çalışmasını, gönlüne sevda tohumunun ekilmesini, bu tohumun filizlenmesini ve ardından işlerin karışmasını okuyoruz. • - Senin bana ne kadar tesir ettiğini biliyor musun? Beni gündüzleri düşündüren, gece sabahlara kadar uyutmayan hep sensin. (Sayfa 43) • - ... Yalnız dökülen gözyaşları acıdır. ... (Sayfa 50) • - ... Gönül sevdaya karşı daima çocuktur. (Sayfa 56) • ... içinden bir çocuk gibi ağlamak arzusu geliyor fakat ağlayamıyordu. (Sayfa 60) • "Sen neden bu kadar bahtiyarsın? Demek ki o... mutlak sende..." (Sayfa 71) • Ruhu yükseldikçe vücudu batıyordu. (Sayfa 86) • Hürriyetine... (Sayfa 86) Eserin eleştirdiği konu, yüreklerinde merhamet duygusu bulunan kişiler için oldukça hassas. Ayrıca yazıldığı dönem için bir eleştiri niteliğinde. Kitabın yazılış amacını bir kenara bırakırsak, yazım dili sade olmasına karşın beni biraz yordu açıkçası. Tekrar tekrar okuduğum paragraflar oldu sayfalar boyunca. Bunun nedeni belki işlenen konunun hassaslığıdır belki de benimle alakalı bir durumdur, şu an bilemiyorum. Karakterlere değinecek olursam; Celal Bey'in hikâyeye dahil olduğu ilk zamanlarda Dilber'e yaklaşımını hoş bulmadım fakat sonra onun da gönlüne, tıpkı Dilber'e de olduğu gibi, ekilen aynı sevda tohumunun filizlenmesi sonucunda verilen radikal bir karar neticesinde yaşananları büyük bir üzüntüyle okudum. Diğer yandan Dilber, Kafkas güzeli kızımız, büyüdükçe ve geliştikçe güzelleşen ve türlü acılar ceken ana karakter. Yaşadıklarına rağmen her daim dik duruşu hayran olunasıydı. Kitap boyunca her daim acı çekmesi beni ne kadar üzmüş olsa da eserin bitiş şekli yüreğime su serpti ne yazık ki. (Kitabın sonunu bilenler için bir anlam ifade edecektir bu dediğim. Ayrıca sonunun beni memnun etmiş olmasına içerlemeyin lütfen, bunca zorluk ve acı çeken bir kişinin hem fiziksel hem psikolojik olarak yaşadıklarına gözlerimi kapatıp, eserin sonundan şikayetçi olamazdım.) Ve Cevher... Ondan bahsetmesem olmazdı. Eserde yalnızca kısa bir süre bulunsa da çok merhametli ve vicdanlı bir adamdı. Dilber için yaptığından asla gocunmaması, kitap boyunca duygusal anlamda en derin işlenen kısımdı bana kalırsa. Buraya kadar okuduğunuz için teşekkür ederim.