Isaac Asimov'un "Vakıf Kurulurken" kitabını ilk defa doksanlı yıllarda okumuştum, o zamanlar başka bir yayınevi ismini "İmparatorluk Kurulurken" adıyla çevirmişti. Roman, Vakıf serisinin başlangıç kitabı olmasına ve Galaktik İmparatorluk'un çöküş sürecinin başlangıcını anlatmasına karşın, yayınevinin tercihi nedeniyle okuru şaşırtan bir başlıktı. O dönemki çevirilerin tümünün başlıkları daha popüler tercihlere göre çevrildiğinden, o dönemin bilimkurgu okurları Vakıf serisi, Robot serisi kitaplarını hep birbirine karışık şekilde okumuştuk. "Vakıf" serisinin, Asimov tarafından ilk kaleme alınan cildi "Vakıf" (1951) romanı olup, yayınlanış tarihinde göre son iki cilt "Vakıf Kurulurken" (1988) ve "Vakıf İleri" (1993), aslında kronolojik açıdan "Vakıf" cildinin öncesi dönemi anlatan iki romandır. Bu nedenle, romanlardaki anlatı açısından dikkate aldığımızda, kronolojinin ilk cildi "Vakıf Kurulurken" romanıdır. Tüm seri, Galaktik İmparatorluk'un çöküş sürecine odaklanır. "Vakıf Kurulurken" romanı da, matematikçi Hari Seldon'ın "psikotarih" kuramını nasıl geliştirdiğini ele alır. Psikotarih, gerek "Vakıf Kurulurken" romanında, gerekse "Vakıf" serisinin diğer romanlarında yer alan temel bir kavramdır. Hari Seldon'un kurduğu psikotarih kuramı, toplumların davranışlarını matematiksel ve istatistiksel yöntemlerle analiz ederek gelecekteki olayları tahmin etmeye çalışan bir disiplindir. Seldon, Galaktik İmparatorluk'un çöküşünü ve sonrasında ortaya çıkacak karanlık bir çağı öngörmüştür. Psikotarih, toplumların genel davranış eğilimlerini ve büyük çaplı olayların akışını anlamaya çalışır. Seldon, Vakıf'ı kurarak bu gelecekteki olayları etkileme ve medeniyeti tekrar yükseltme amacı güder. Kurmay Başkanı Eto Demerzel'in de etkisiyle hem imparator I. Cleon, hem de Wye Valisi, Hari Seldon'ın Onuncu Yıl Kongresi'nde ana hatlarıyla sunduğu kuramı kendi siyasi amaçları için kullanmak isterler. Roman, imparatorluğun başkenti olan Trantor gezegeninde geçen bir kaçış romanı temasıyla ilerler. Bu kaçış sürecindeki tecrübeleri, edindiği dostluklar ve yaptığı araştırmalar Hari Seldon'ın kuramını geliştirmesine vesile olur. Önceleri teorisini pratik bir disiplin haline getirmekte isteksiz olan Seldon, süreç içerisinde psikotarihi geliştirmeye daha istekli hale gelir. Kitap, başarılı bir şekilde büyük ölçekli siyasi olayları, entrikaları ve uzun vadeli planları anlatırken, karakterlerin iç dünyalarını da inceler. Romanda bir dizi farklı karakter ustalıkla kullanılarak, okuyucu etkileyici bir yolculuğa çıkartılır. Her karakterin farklı bir perspektifi ve hedefi vardır, bu da okuyucuyu düşünmeye ve olayları daha derinlemesine anlamaya teşvik eder. Asimov'un yazım tarzı son derece akıcı ve sürükleyicidir. Romanlarında bilimkurgu ve siyasi entrika unsurlarını ustaca harmanlar. Dili sade ve anlaşılır olmasına rağmen, kitabın sunduğu fikirler oldukça karmaşıktır. Asimov'un genellikle felsefi temaları ele almış ve insan doğasıyla ilgili derin sorular sormuştur. Roman, tarihsel bir dönemi ve bir imparatorluğun gerileme sürecini anlatarak toplumsal ve politik değişimi ele alır. Asimov, imparatorluğun çöküşünden önceki dönemdeki politik, sosyal ve ekonomik faktörleri incelerken, imparatorluğun nasıl kurulduğunu ve neden çöktüğünü irdelemektedir. Bu, tarihçiler ve sosyal bilimciler için toplumsal ve politik yapıların değişimiyle ilgili önemli bir örnek teşkil etmektedir. Keza Asimov, geçmişin ve geleceğin birbirine bağlı olduğu fikrini vurgular. Zira romanda, geçmişteki olayların ve kararların nasıl geleceği etkileyebileceğini gösterilmektedir. Bu nedenle roman, tarih disiplini için de önemli bir perspektif sunar, çünkü tarihçiler geçmişteki olayları ve süreçleri inceleyerek geleceğe yönelik tahminlerde bulunabilirler. Psikotarih kavramı da, bilimsel ve matematiksel prensipleri sosyal olayların analizine uygulayan bir yaklaşımı temsil etmesiyle, tarih disiplini içerisinde bilimsel yöntemlerin kullanımının önemini vurgular ve sosyal bilimlere bu disiplinlerarası yaklaşımın katkısını gösterir.

Vakıf KurulurkenIsaac Asimov · İthaki Yayınları · 2021784 okunma

·

218 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.