Güzel (to kalan), o halde eros'un kendisine yöneldiği, çirkin(to aiskron) ise, eros'un kendisinden kaçtığı şeydir. Güzel, eros'unobjesidir; yani sevilen, kendisine yönelinilen bir şeydir. Bu eros aktı, özü gereğince güzele yönelir, onu kavramak ereğini güder. Ancak, eros'un kendisine yöneldiği güzel, bir çeşitten olan bir güzel değildir. Tersine çeşitli güzellikler vardır. Bu güzellikler arasında bir hiyerarşi vardır. Eros'un yöneldiği ilk güzel, güzel bedendir. "Dinle beni şimdi: sırlara yolunca ermek isteyenin daha genç yaşında güzel bedenleri araması gerek. Onu yola koyan, doğru yola koymuşsa, ilkin bir tek insanı sever ve ona söyleyecek güzel sözler bulur"28•Güzel bir beden relativ olan (prosi ti kalon) bir güzeldir. Ama daima daha mükemmelliğe ulaşmak isteyen bir ruh için, tek bir bedenin güzelliği yetmez. "Sonra anlar ki, şu bedende gördüğü güzellik,her bedeninkinin eşi, kardeşidir; görüş güzelliğini arayan için bütün bedenlerdeki güzelliği bir tek şey saymamak delilik olur. Bunu iyice anladı mı, bütün güzel bedenleri sever, bir tekine olan düşkünlüğü gevşer, çünkü artık böyle bir düşkünlüğü küçümser, hiçe sayar"Artık, bu olgunluğa ve yetkinliğe erişmiş olan bir kimse,beden güzelliğini · sevmenin de üstüne yükselecek ve ruh (can) güzelliğini sevecektir. "Bundan sonra yapacağı şey, can güzelliğini beden güzelliğinden üstün görmektir. Değerli bir can, bedendeki pırıltısı sönük de olsa, sevgisini (eros) coşturmaya yetmeli; ona kendini verip, gençlerin yükselmesi için söyleyecek en güzel düşünceleri aramalı, bulmalıdır. Böylece güzelliği ister istemez yaşayış,'davranış yollarında görecek, hepsindeki güzelliğin aslında hep aynı güzellik olduğunu fark edecek ve böylece beden güzelliğine fazla kapılmamayı öğrenecek Davranış, yaşayış yollarından bilimlere geçip ,onlardaki güzelliği de görecek" Eros'un böyle yücelttiği bir kimse, artık tek tek güzellikle yetinemez. O güzelliğin kendine (kala· katlı auta) yönelir, artık onu arar. Çünkü relativ güzellikleri (pros ti kala) artık küçümseyecek, bütün güzelliklerin üstünde güzel olan şeye karşı özlem duyacaktır. Böyle bir kimse için artık ne beden güzelliği ne de can (ruh) güzelliği söz konusudur; o "önüne serilen engin güzellik denizi karşısında içi dolup taşacak,en güzel, en yüce sözlerle, sonsuz bilgi özleminin yarattığı engin düşüncelerle"31. Böyle bir güzellik, artık göreli (relativ) bir güzellik değildir; o bütün varlığı. çevreleyen, kuşatan, varlığın özüyle ilgili bir güzellik, kendiliğinden güzeldir (auto to kalon).O halde, bu tümel ve öz güzelliğine götüren yol, güzel bedenlerden· kalkıyor, buradan güzel bir hayat yaşamaya, ruh ve erdem güzelliğine yükseliyor, oradan. da güzel' bilgiye geçerek sonunda kendi başına güzelliğe, öz güzelliğine, mutlak güzelliğe erişiyor. Mutlak güzel veya öz güzelliği(auto to kalon), bütün güzelliklerin tepe noktasında bulunur. O, yalnız güzel değil, aynı zamanda- hakiki varlıktır (on tos on).· Bütün varlığın odak noktasında bulunur ve bütün varlığı aydınlatır; çünkü varlığın ereği iyi ve güzel olmaktır. Bütün tek tek güzel olanlar, bu öz güzelden, bu mutlak güzelden doğar. Bunu Platon şöyle anlatır:"Şimdi can kulağıyla dinle beni. Sevginin şimdi vardığımız yerine kadar götürülen adam bütün güzel şeyleri birbiri ardı sıra ve gerekli düzen içinde gördükten sonra, girdiği yolun sonuna ulaŞarak, birdenbire eşsiz bir güzellikle, güzelliğin özü ile karşı karşıya gelecek. İşte buna ermek içindi bütün emekleri. Bu güzellik artık hep var, doğumsuz, ölümsüz, artmaz, eksilmez bir güzelliktir, bir bakıma güzel, bir bakıma çirkin, bugün güzel, yarın çirkin, şuna göre güzel, buna göre çirkin, bir yerde güzel, bir yerde çirkin, kiminin gözünde güzel, kiminin gözünde çirkin değildir. Bir güzellik ki, kendini. bir yüzle, ayakla, bedene bağlı hiçbir şeyle göstermeyecek, ne bir söz olacak, ne _bir bilgi, bir canlıda, belli bir varlıkta bulunmayacak, ne canlıda, ne yerde, ne gökte, hiçbir yerde, kendi var, kendinden var, kendisi ile hep bir örnek. Bütün güzellikler ondan pay alır (methexis); kendisi onların parlayıp sönmeleriyle ne artar, rieeksilir, ne de bir değişikliğe uğrar" Böyle bir güzellik, artık insani bir güzellik değil, ama tanrısal bir güzelliktir.
Bu mutlak güzellik veya öz güzelliği, uzay ve zaman sınırlamasının ötesinde bulunduğuna göre, onun bir cevher (ousia) olması lazım gelir. Salt güzellik (auto to kalon), hakikatte ousia'dan başka bir şey değildir. p, bütün yetkinlikleri kuşatır ve eros aktının en. son ereğidir. Böyle bir güzellik, artık ne tabii ne de insani bir güzelliktir; böyle bir güzellik, ancak tanrısal bir güzellik olabilir."Tanrılık şey ise, güzel, bilge, iyi olan ve bu değerlere benzer daha ne varsa kendinde bulunan şeydir Yine"Şölen'de konuşan ve Sokrates'in, kendisini Eros hakkında eğittiğini söylediği bilge kadın Diotima· şöyle devam eder: "Düşün ne olur, bir görebilirse insan güzelin kendini (auto to kalon) her şeyden soyunmuş, arınmış,katıksız. İnsanın tenine, bedenine, rengine, daha bir sürü ıvırına zıvırına bulanmış güzelliği değil, bir tek görüşü ile Tanrı güzelliğini. Böyle bir güzelliğe gözlerini kaldırıp bakmasının, onunla kaynaşmasının yolunu bulanin hayatını küçümseyebilir misin? Ancak orada güzele yalnız güzeli görecek gözle bakan erdem taslakları değil, gerçek erdem yaratabilir: çünkü taslaklara değil, gerçeğin ta kendisine bağlanmıştır. Yalnız gerçek erdemi yaratan ve besleyen, tanrının sevdiği bir insan olabilir, yalnız o ·insanlar arasında bir insanın erebileceği ölümsüzlüğe erer"
Bunu Plotinos'un diliyle söylersek: "imdi, bir bakışa bedenleri, cisimleri güzel gösteren ve bir işitmeye sesleri güzel kılan şey nedir? Ve ruh ile ilgili olan şeylerin güzelliği nasıl meydana gelir? Acaba bütün bunlar, aynı şey sayesinde mi güzeldirler veya bir bedende olan güzellik, bir başka yerdeki güzellikten daha başka bir güzellik midir? Bu bedendeki güzellik veya diğer farklı güzellikler nelerdir?"38 Acaba güzel beden dediğimiz bedenleri güzel kılan güzellik ile, ruhi-manevi varlıkları güzel kılan prensip aynı prensip .midir? Yine öte yandan duyulur varlıkların güzelliklerinin kaynağı nedir? "Belli şeyler" diyor Plotinos,"özlerinden ötürü güzel olmayıp, pay-alma (methexis) sebebi ile güzeldirler, bedenler gibi; diğer bazı şeyler, kendi-başına güzeldirler, erdemin özü gereğince güzel olması gibi"
··
74 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.