Paul Auster’ın en büyük eseri olarak gördüğü 4321, hayattaki alternatif olasılıklar ya da insanın önüne çıkan yol ayrımlarına göre şekillenen muhtelif hayatlarla ilgili bir roman. The Guardian’da Auster’ın bu romanı yazmaya babasının ani ölümü üzerine karar verdiğini ve yazmaya başladıktan sonra da bitiremeden ölmekten korktuğu için gece gündüz demeden roman üzerinde çalıştığını okumuştum. Ben de hep hayattaki muhtelif olasılıklara kafa yoran ve bu konuda yazılmış kitapları okumaktan, filmleri izlemekten hoşlanan biriydim ama depremden sonra daha da çok ilgimi çeker oldu bu konu. Auster’ın röportajını okumak da bu konunun ölüm korkusuyla bağlantısı üzerine düşünmeye sevk etti beni. 4321’e Amerika’ya göç eden bir ailenin burada kendine bir hayat kurma hikâyesiyle başlıyor Auster ve bunu da 0 ya da başlangıç noktası olarak kabul ediyor. Bu başlangıçtan yola çıkan hikâye sonrasında adeta dallara ya da çatallara ayrılıyor ve başkarakter Archie Ferguson’un dört farklı ya da alternatif hayat hikâyesi olarak devam ediyor. Hayatın karakterlerin karşısına çıkardığı yol ayrımlarında verdikleri kararlarla, gerek kendilerinden gerekse dış etkenlerden kaynaklanan mecburi ya da keyfi dönemeçlerdeki tercihlerin bir araya gelerek şekillendirdiği dört farklı ve olası hayat hikâyesi kurgulamış Auster. Bu hikâyelerde yalnızca başkarakter için değil, hikâyeye dahil olan tüm karakterler için alternatif hayatlar kurgulamış, ki bu da bence metni daha etkileyici ve gerçekçi bir hâle getirmiş. Archie Ferguson’un hayatını yedi bölüme ayırmış Auster: çocukluk, ilk gençlik, üniversite yılları gibi. Her bir dönem için de sırasıyla dört hikâye anlatıyor. Bu çatallanmanın dışında, metinde sık sık herhangi bir karakter başka bir seçeneği tercih etseydi, başka şekilde davransaydı ne olurdu sorusuna da değiniyor; bir yerde muhtelif gerçekliklerin aslında dört hikâyeyle sınırlandırılamayacağını, bu dallanmaların takip edemeyeceğimiz hatta düşünemeyeceğimiz kadar çok, sonsuz sayıda olduğunu vurguluyor. Bu vurguyu çok sevdim. Tüm bu alternatif hikâyeleri okurken arka planda da İkinci Dünya Savaşı sonrası, Nixon ve Kennedy dönemleri, Soğuk Savaş, Sivil Haklar Hareketi gibi tüm önemli siyasi ve toplumsal olaylarıyla yirminci yüzyıl ABD tarihi akıp gidiyor. Bu da romanın sevdiğim yönlerinden biri oldu. Auster, daha en başında romanda kendi ailesinden ve hayatından izlerin olduğunun sinyallerini veriyor bana göre. Bu nedenle devam ettikçe hangisinin acaba kendi hikâyesi, hangisinin kafasını kurcalayan ya da belki içinde ukde kalan versiyonu olduğunun izini sürerek ilerliyorsunuz. Zaten oldukça akıcı bir dille yazılmış ve her bir hikâyede o hikâyenin ilerleyişine göre merak uyandıran bir nokta varken, bir de yazarın otobiyografik izlerinin peşine düşünce kalınlığına rağmen okurun ilgisini dağıtmadan, merakını canlı tutarak ve hızlıca kendini okutan bir roman çıkmış ortaya. Bunlara ve oldukça ilgi çekici konusuna rağmen 4321’i sevdim ancak beklediğim kadar etkilendiğimi söyleyemeyeceğim. Ben, hayatta insanı çok daha farklı noktalara götüren, çok daha keskin yol ayrımlarının bulunduğunu düşünüyorum. Sadece A ya da B üniversitesine gitmekten daha öte alternatifler bekledim Auster’ın hayal gücü ve yaratıcılığından. Bir karakterin sosyoekonomik durumuna bağlı değişen siyasi duruşu fikrini çok beğendim mesela; bunun gibi incelikler, üzerinde daha çok kafa yorulmuş detaylar ve bunun sonucunda çok daha vurucu alternatifler bekledim. Bence Auster’ın zekası, kalemi ve hayal gücü bu beklentimi karşılayabilirdi ve 4321 bambaşka bir roman olabilirdi. Belki bunun bir sebebi Auster’la hayatta nelerin biyolojik etmenlere bağlı nelerin değişebilir olduğuyla ilgili fikir ayrılığımızdır, diye de düşündüm. Ama sonuç olarak okuduğuma memnun olduğum, muhteşem olmasa da güzel diyebileceğim bir roman. Okuyacaklara tavsiyem, hikâyeleri birbirine karıştırmamak adına çok uzun zamana yaymadan ve belki kısa da olsa not alarak okumaları olur.

4 3 2 1Paul Auster · Can Yayınları · 2017443 okunma

·

2.508 görüntüleme

Bu yorum görüntülenemiyor

Bahar Esen

@Esen67 ·

11 Eylül 2023 13:03

Çok merak ettiğim bir eser.Yorumun için teşekkür ederim 🙏 İpekçiğim Yol gösterici oldu var ol

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.