Bir sihirbaz Yaşar Kemal. Dilin sihirbazı. Bu toprakların kadim hikayelerini; o özgün ve kusursuz anlatımı ile ince ince dokuduğu, canlı-cansız tüm varlıklara ruh üfürdüğü eşsiz bir tabiat resmi içinden böyle başarılı anlatabildiği için. Yanı sıra, muktedirlerin dokunulmasını sevmedikleri yaralara cesurca dokunduğu, kim ne derse desin bu topraklardan geçmiş herkese selam durmaktan vazgeçmediği ve bu uğurda onca sıkıntı çekmesine karşın geri adım atmadığı için… İnce Memed serisinde, gencecik bir eşkiyanın çevresine ördüğü olaylar zinciri ve her biri birbirinden özgün karakterleri ile bu toprakların eksiksiz bir kolajını sunuyor okuyucusuna. Çukurova’nın sıcağında ve Torosların o zorlu coğrafyasında geçen romanda, Yaşar Kemal’in usta dili ile canlı-cansız bütün varlıklar dile geliyor ve kendi hikayelerini kendileri aktarıyorlar sanki. 2.000 sayfayı aşkın seride akıcılık bir an bile kaybolmuyor, dikkat dağılmıyor, heyecan baki kalıyor. İnce Memed sıra dışı bir eşkiya. Hani eşkiya deyince insan iri yarı, korku saçan, acımasız birini canlandırıyor ya gözünde. Malum bu topraklarda itibar ya parayla, ya da gözünü kırpmadan zulüm edebilme yetisi (!) ile ölçülür. İnce Memed ise bir çocuk kadar ufak tefek olmasının yanısıra şiddetten ve adam öldürmekten hiç hoşlanmayan, saygılı, utangaç, yoksul mu yoksul bir genç adam. Dayaktan yılıp ağasına başkaldırdığı günden beri doğru yapıp yapmadığını sorgulayan, halk tarafından kahramanlaştırılmasına karşın bir an bile böbürlenmeyen, haddini aşmayan, hayatı sorgulamaktan vazgeçmeyen bir küçük adam. Küçük adamların ancak birleşerek haksızlıklara karşı çıkabileceğini genç yaşında anlayan bir küçük adam… Halk açlıktan kırılır, sıtmadan ölürken; onlardan çaldıkları ile eşsiz sofralarda gününü gün eden zenginlerin arsızlığı ile nasıl baş edilebilir? Lafta tarafsız devlet memuru olduklarını iddia edip çıkar karşılığı işledikleri suçlara bahane bulmakla iştigal edenler nasıl engellenir? Yüce devletin suçlu olduğuna daha yargılamadan karar verdiği bir isyankarı yakalama bahanesi ile köylülere ölümüne işkence eden, köyleri boşaltan, suça bulaşıp bulaşmadığına bakmadan herkesi bir anda düşman ilan eden zihniyetle nasıl başa çıkılır? O yüce devlet yetkililerine -güya halkın temsilcilerine- ulaşmak küçük insan için imkansızsa, yaşadığı haksızlıklara başka nasıl itiraz edebilir? Zor sorular soruyor Yaşar Kemal. Muktedirlerin, yönetime geçince devletin de, halkın da sahibi olduklarını sanan çıkar grubunun hiçbir zaman sevmediği sorular soruyor. Eşkiya İnce Memed’den Muallim Zeki Bey’e, ermiş Anacık Sultan’dan dini bütün Ferhat Hoca’ya; haksızlığa karşı sesini yükseltebilen vatandaşları, samimi dindarları, Cumhuriyet’in ilerici, aydın gençliğini yanına alarak soruyor. Bunca yoksulluğun, acının, haksızlığın sebebini soruyor. Açıkça, hesap soruyor… Her biri birbirinden etkileyici yan kahramanlarla dolu roman. Öyle ki, yüzlerce sayfa Memed’den haber alamadan, ama akıcılığını da zerre kaybetmeden ilerliyor. Her bir yan karakter o kadar özenli resmedilmiş ki, haklarında ayrı bir inceleme yazılmasını hak ediyor. Şahsen ben, ikili oynamakta usta Topal Ali karakterinin iç dünyasını, duygularını dolu dolu yaşamayı seçen Hürü Ana’nın o özgün dilini, genç Cumhuriyetin ümit bağladığı o iki yüzlü, çıkarcı ve halktan zerre hazzetmeyen Arif Saim Bey’i ayrı ayrı romanlarda derinlemesine okumayı çok isterdim. İnsan onurunu yüceltiyor Yaşar Kemal. Haksızlıklara karşı başkaldırmanın isyan değil hak, hata değil tersine tek doğru olduğunu haykırıyor. Kutsal devlet sözünün arkasına sığınan korkakları deşifre ediyor. Arsızın değil haklının kazandığı bir dünya hayal ediyor. Ah, keşke… “İşte, yedi devleti alt eden, dünyaya kafa tutan Türkiye Cumhuriyetinin gücü bir küçücük sabi çocuğa yetememişti. Onun gözbebeği, şimdiye kadar tarihlerin yazmadığı büyük dayak ustası, eline geçirdiği kayayı, çeliği konuşturan Ali Onbaşının gücü yetmemişti.”