“Ey Türk milleti, eğer o ülkeye gidersen öleceksin. Fakat içinde ne zenginlik ne de keder bulunmayan Ötüken ülkesinde kalarak, kervanlar ve kafileler gönderirsen, ebedi bir saltanatı muhafazada devam edeceksin.” Ziya Gökalp, Türk Töresi’nde İslamiyet ve öncesindeki Türklerin yaşayışını, dinlerini, dillerini ve hayatlarını özetliyor. Gökalp’in Atatürk’ün gözünde ne kadar kıymet gördüğü şu cümleden hatırlanabilir: “Bedenimin babası Ali Rıza Efendi, hislerimim Namık Kemal, fikirlerimin Ziya Gökalp'tir.” Kitap “Cilt cilt Türk mitolojilerinin kısa bir özeti yok mu?” diyenler için ideal bir giriş yapıyor. Eski kültürlerimiz hakkında kısa kısa anekdotlar bulmak da mümkün. “Çinliler, babanın vefatında oğlunun üvey annesini alabilmesini, biraderin vefatında kardeşinin, yengesini alabilmesini zikrederek Türkleri eleştiriyordu.” Eskilerden dilimizde ya da hurafelerimizde kalmış çeşitli örnekler var: “Eski Türklerce, yönlerin, mevsimlerin ve ilahların renkleri vardı. Bu telakkinin izlerini şimdiki lisanımızda görebiliyoruz. Karadeniz, Akdeniz, Kızıldeniz, Gökdeniz vb. Mevsimlerin rengini, "karakış" tabirinde görüyoruz.” “Kadınlara göre, her adamın bir perisi vardır. Bu peri izdivaç, doğum, vefat zamanlarında azgınlaşır. Bu azgınlık, kırk gün sürer. Bundan dolayıdır ki izdivaç zamanında gelinle güveyi, doğum zamanında ana, baba ile bebek; vefat zamanında ölenin yakın akrabaları "kırklı" olurlar. Kırklı olanlar için, birtakım tedbir kaidelerine riayet etmek lazımdır. (...) Bu hal gösteriyor ki, her adamın bir perisi olduğu gibi, her evin de bir perisi, bir eşi vardır. Ev kadını, evi temiz tutmakla mükelleftir. Ve illa, periyi gücendirmiş olur. Türk kadınının iyi ev müdiresi olması, bundandır. Ev perisi israfın da düşmanı, çocuk terbiyesinin de gözlemcisidir. Özetle aile ahlakı, yaptırım gücünü, ev perisinden alır. (...) Ev perisi olduğu gibi tarlaların, pınarların, derelerin tepelerin de perileri vardır. Bunlar da perileri oldukları için, tekin değillerdir, çarparlar. Şimdi Anadolu'da, tekin olmayan, çarpar olan yerlere "yatır" derler. Yatır olan ormancığın ağaçları kesilmez, hiçbir mahsulünden yararlanılmaz. Bu itikat vaktiyle, ormanların korunmasına yardımcı olmuştur.” Şamanizm zamanlarımızdaki inançlarımızla ilgili şunlar anlatılıyor: Türklerin ülkelere bağlı yer-suları olduğu gibi, doğrudan doğruya, her boyun hamisi olmak üzere, hususi bir ilahı da vardır. Mahmud-ı Kaşgari bunlara "çıfı=çıwı" namını veriyor. İki boy, muharebe edecekleri zaman, muharebe gününden evvelki gece esnasında, o kabilelerin çıwıları savaşırlarmış. Bunlardan hangisi galebe çıkarsa, sabahleyin onun boyu galip gelirmiş.” “Erkek şamanlar da yaptıkları dini yahut sihri ayinlerde muvaffak olmak için kadın gibi saçlarını uzatırlar, kadın elbisesi giyerler, ince sesle konuşurlar, hatta kendilerinin gebe kaldıklarına, birtakım balık, karga ilh... gibi şeyler doğurduklarına inanırlar. Bu haller gösteriyor ki, bu dinin kutsal kuvveti kadında açığa çıkar.”

Türk TöresiZiya Gökalp · Ötüken Neşriyat · 20201,255 okunma

·

54 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Ediz