Türk yönetimi yıllarında Hellence konuşan Ortodoks cemaat kendisini “ethnos” yada “genos” sözcükleriyle de nitelerdi. “Cemaat”, “soy” anlamına gelen bu sözcüklerden birincisi zamanla büyük harfle yazılmaya ve “Ulus” yada “Hellen Ulusu” anlamında kullanılmaya başlandı (Xydis). Osmanlı yönetiminin millet sistemi içinde “dışlanan etnik grup” duygusu sürekli olarak canlı tutulmuştu. Ancak bu “ulus”un ismi neydi? “Rum mu? Grekos mu? Hellen mi?” Bu soruya cevap vermek kolay olmadı. Yunan Bağımsızlık Hareketi’nin en saygın ideologlanndan Velestinli Regas’a göre bu ulus “Romios”lardan oluşurdu. İhtilal sırasında en saygın ideolog A. Koraes bile bu ulusa “Grek” denmesi görüşünü savunmuştu; “çünkü Avrupa bizi böyle tanıyor" derdi. Sonunda yarışı “Hellen” sözcüğü kazandı ve “Hellen ulusu” tarih sahnesine çıkmış oldu.
Bugün Yunanlılar kendilerine “Hellen” (Hellen, Hellenas - Elin, Elinas okunur) derler. Etnik anlamda “Hellen” sözcüğünün evrimi bir yerde Yunan ulusçuluğunun doğuşu ile paralel bir seyir izlemiştir.İstanbul fethinden yüz yıl sonra Antonios Eparkhos Hellas’ın Yıkılışının Ağıtı’nı yazacaktır. Ama gene de Hellen dendiğinde temelde “antik dili iyi bilenler” anlaşılıyordu. O yıllarda halk genelde kendine “Rum” yada “Grek” derdi. Regas ve Koraes’in öncüsü sayılabilecek Kosmas Aitölos (1714-1779), Osmanlı yönetimi tarafından öldürüldüğü zamana dek köyleri dolaşıp Yunanca eğitimin gelişmesi için öğütler vermiştir. “Hellence öğrenin, çünkü kilisemiz Hellen dilindedir, soyumuz da Hellen’dir” sözleri Kosmas’mdır. Artık doğmakta olan ulusçu “bilinç”le birlikte ulusun ismi de tartışılmaya başlanacaktı.Eugenios Boülgares (1716-1806), Korfu’da doğmuş, Batı kültürü almış, Leibniz yanlısı olmuş, Voltaire’i sevmiş, Laiklik Üstüne Düşünceler isimli ve ileri görüşlü olan bir risale de yazmış, Aynaros’ta, İstanbul’da, Çarina Katerina’nm yanında çalışmış bir din adamıydı. Virgilius’tan Homeros’a birçok çevirisi, pek çok mektubu ve felsefi yazılan vardır. Yunan ulusunun kurtuluşu için çalışmış önemli aydınlardan biridir. Boülgares ulusun ismi için şöyle demişti: “Atalarımız Hellen ismini ama Grek adını da kullanmışlardı... Avrupa ülkeleri ulusumuzu bu isimle, Grek olarak tanırlar. Biz ‘Hellen’ ismini putperestliği anımsattığından, ‘Rum’ ismini ise Romalı olmadığımızdan kullanmamalıyız” (Demaras 1975,349). 18. yüzyılın sonlarında özellikle Batı ile ilişki içinde olan çevrelerde “Grek” sözcüğünü kullanma eğilimini görüyoruz.Demetrios Katartzes (1730-1807) Eflâk’ta unvanlar edinmiş Fenerli bir aydındır.30 Aydınlanma hareketinin* ve Fransız Ansiklopedistler’in etkisinde kalmıştı. Katartzes, çağdaş Yunanca’nm, Solömos ve Psikhares’in öncüsü sayılabilir. 1783 yılında şunları yazmıştı: “İsa’dan esaret yıllarına dek, yüzyıllarca putperest anlamına gelen sözcüğün anlamını ncısıî olur da kimi okumuşlar görmezlikten gelip değiştiriyor ve kendilerine‘Hellen’ diyebiliyor? Nasıl Hristiyan ve Rum iken bunu yapabiliyorlar?.. Hellenler atalarımızdır am a isimlerini alamayız” (Demaras 1975, 349).
·
35 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.