Platon'a göre ruh, üç bölüme ayrılır:
1. İştahla ilgili maddi bölüm: Bedenin ihtiyaçlarına bağlı olan bedensel arzuların, tutkuların vs doğrultusundaki bölümdür. Tek işi sevmek, acıkmak ve susamaktır; doymak bilmez ve sürekli haz almak ister. Midede yer alır.
2. Heyecanlarla ilgili bölüm: Dürtüler, heyecanlar ve duygulara bağlı olan bölümdür. Ruhun her türlü heyecanla kıpır kıpır olduğu, kâh kızdığı, kâh sevindiği, kâh coştuğu vs yerdir. Yürekte yer alır.
3. Akılla ilgili bölüm: Ideaların ve aklın buyruklarına göre davranan iradenin bilgisine ermemizi sağlayan bölümdür. Başka deyişle ruhun tanrısal bölümüdür. İnsanın akılla kavradığı her şeyle bağlantılıdır. Asıl amacı ruha heyecanlarına gem vurmasını bildirmek ve onu yeniden idealara kavuşturmaktır. Kafada yer alır.
Platon'un ahlak öğretisi de işte bu üç bölümden ibaret ruhla birebir ilintilidir. Çünkü ruhun her üç bölümünün de bir şekilde idare edilmesi gerekir ve mükemmel işlemesini mümkün kılacak bir niteliğe, yani erdeme veya kuvvete ihtiyacı vardır; buna ruhsal yetkinlik (aretē) de diyebiliriz.
Ruhun iştahlarla ilgili bölümünün, yani tutku, istek ve arzularla (erōs, epithymia) dolu yanının ölçülülüğe (sōphrosynē) ihtiyacı vardır.
Heyecanlarla ilgili canlı, kıpır kıpır bölümü (thymos), cesaret ya da yiğitliğe (andreia) ihtiyaç duyar.
Akli yansa (logos, nous) ruhun tanrısal veya ölümsüz bölümüdür ve bilgelik ve sağduyuyla (phronesis) donanımlı olmak zorundadır. Ama Platon'da dördüncü bir erdem ya da kuvvet daha vardır ki, o da adalettir (dikaiosynē); çünkü ruhu oluşturan bölümler bir birliğin öğeleri veya bir bütünün parçalarıdır, dolayısıyla birbirleriyle bağlantı içerisindedir.
Bu bölümler arasında kurulabilecek adil bir ilişki, ruhun en önemli erdemidir. Bu dört kuvvet, sonradan Hristiyan öğretisine sağduyu, adalet, cesaret veya yiğitlik ve ölçülük olarak miras kalacaktır.
Sayfa 191Kitabı okuyor
·
14 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.