Umberto Eco
Ortaçağ 4.kitabı, Umberto Eco’nun ortaçağ üzerine uzmanlaşmış farklı yazarlarla işbirliği yaparak hazırladığı dört ciltlik bir serinin son cildidir. Kitap, 1400-1500 yılları arasında yaşanan Geç Ortaçağ dönemini anlatmaktadır. Bu dönemde Avrupa, keşifler, ticaret ve ütopyalar ile dolu bir döneme girmiştir. Kitap, toplum, sanat, tarih, edebiyat, müzik, felsefe, bilim ve teknik gibi başlıklar altında ortaçağın çeşitli yönlerini ele almaktadır
Kitabın birinci bölümü, “Keşifler” başlığı altında, Avrupa’nın coğrafi, kültürel ve bilimsel olarak genişlemesini anlatır. Bu bölümde, Marco Polo, Kristof Kolomb, Amerigo Vespucci, Vasco da Gama gibi ünlü kaşiflerin seyahatleri ele alınır. Bu seyahatler sayesinde, Avrupalılar yeni dünyaların varlığını keşfetmişlerdir. Özellikle Çin, Hindistan, Afrika ve Amerika gibi bölgeler, Avrupalılar tarafından keşfedilen ve tanınan yerler arasındadır. Harita yapımı, pusula, usturlap ve saat gibi teknolojik gelişmeler de ele alınır. Bu teknolojiler, kaşiflerin seyahatlerini kolaylaştırmış ve onlara yol gösterici birer araç sağlamıştır. Harita yapımı, keşfedilen yeni bölgelerin doğru bir şekilde kaydedilmesini sağlamış ve gelecek nesillerin bu alanları daha iyi keşfetmesine yardımcı olmuştur. Pusula ise, deniz yolculuklarında yön bulmada büyük bir öneme sahiptir. Astrolab ise, yıldızların konumunu belirleyerek denizcilerin güvenli bir şekilde seyahat etmelerini sağlamıştır. Saat ise, zamanın daha doğru bir şekilde ölçülmesini sağlamış ve denizcilerin seyahatlerini daha iyi planlamalarına yardımcı olmuştur.
Eco, bize Doğu ve Batı arasındaki kültürel etkileşimler de inceler. Avrupalı kaşifler, keşfettikleri bölgelerde farklı kültürlere tanık olmuş ve bu kültürlerle etkileşimde bulunmuşlardır. Özellikle Hindistan ve Çin gibi yerlerde, Avrupalılar yerel halkın yaşam tarzını, geleneklerini ve dillerini keşfetmişlerdir. Bu kültürel etkileşimler, Avrupa'da yeni fikirlerin yayılmasına ve kültürel zenginliğin artmasına katkıda bulunmuştur. Ticari mallar da keşiflerin önemli bir sonucudur. Avrupalı kaşifler, yeni dünyaları keşfettikleri zaman, Avrupa'ya birçok yeni ticari mal getirmişlerdir. Özellikle egzotik hayvanlar, bitkiler, baharatlar, kumaşlar ve mücevherler gibi ürünler, Avrupa pazarında büyük ilgi görmüş ve ticaretin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Bu ticaret, Avrupa ekonomisini büyütmüş ve zenginleşmesine olanak sağlamıştır. Keşiflerin siyasi, ekonomik ve dini sonuçları da bu bölümde ele alınır. Siyasi olarak, keşifler Avrupa devletlerinin güçlerini artırmış ve onları dünyanın önde gelen güçleri haline getirmiştir. Ekonomik olarak, keşifler yeni ticaret yollarının açılmasına olanak sağlamış ve Avrupa ekonomilerinin büyümesine katkıda bulunmuştur. Dini olarak, keşifler Hristiyanlığın yayılmasını sağlamış ve Avrupalılar, yeni keşfettikleri bölgelerde Hristiyan misyonerlik faaliyetlerine girişmişlerdir. Bu bölüm Avrupa'nın keşiflerle birlikte genişlemesini ve gelişmesini anlatır. Marco Polo, Kristof Kolomb, Amerigo Vespucci, Vasco da Gama gibi ünlü kaşiflerin seyahatleri, yeni dünyaların tanınması, teknolojik gelişmeler, kültürel etkileşimler, ticari malların keşfedilmesi ve keşiflerin siyasi, ekonomik ve dini sonuçları bu bölümde ayrıntılı bir şekilde ele alınır. Bu keşifler, Avrupa'nın tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir ve Avrupa'nın dünya üzerindeki etkisini ve gücünü artırmıştır.
Kitabın ikinci bölümü, "Ticaret" başlığı altında Avrupa'nın ticari ve ekonomik gelişmesini ayrıntılı bir şekilde anlatır. Bu bölümde, ticaret merkezlerinin, Venedik, Cenova, Floransa, Brugge, Londra, Paris gibi önemli şehirlerin yanı sıra İtalya, Flandre, Almanya, İngiltere, Fransa gibi bölgelerin ticaretteki rolü incelenir. Ticaret yolları, limanlar ve pazarlar gibi ticaretin temel yapı taşları ayrıntılı bir şekilde ele alınırken, loncalar, bankalar ve borsalar gibi ticari kurumlar ve uygulamaların işleyişi ve önemi üzerinde durulur. Ayrıca, ticaretin toplumsal, kültürel ve sanatsal etkileri de detaylı bir şekilde açıklanır. Tüccarlar, bankerler, zanaatkarlar, sanatçılar, yazarlar ve filozoflar gibi farklı meslek gruplarına ait kişilerin yaşamları ve ticaretin getirdiği zenginlik, refah, lüks, rekabet, ahlak, yolsuzluk, kriz, fakirlik ve isyan gibi konular da ele alınır.
Kitabın üçüncü bölümü, “Ütopyalar” başlığı altında, Avrupa’nın ütopik ve distopik olarak hayal edilmesini anlatır. Bu bölümde, ütopya kavramının kökeni, anlamı ve türleri, ütopyanın felsefi, siyasi, dini, edebi ve sanatsal yönleri, Thomas More, Campanella, Bacon gibi ünlü ütopyacılar, Altın Çağ, Cennet, Yeryüzü Cenneti, Adem Bahçesi, Atlantis, El Dorado, Utopia, Güneş Ülkesi, Yeni Atlantis gibi ünlü ütopyalar ele alınır. Ayrıca, ütopyanın karşıtı olan distopya, kıyamet, cehennem, lanetli adalar, canavarlar, cadılar, büyücüler, vampirler, zombiler, kurt adamlar gibi distopik unsurlar da incelenir. Ütopya ve distopyanın gerçeklikle ilişkisi ve toplumsal, kültürel ve sanatsal etkileri de bu bölümde ele alınır.
Ütopya kavramının ortaya çıkışı ve gelişimi, insanların ideal bir toplum düzenini hayal etme arzusundan kaynaklanır. Kelimenin kökeni, Yunanca "ou" (olmayan) ve "topos" (yer) kelimelerinden gelir. Bu da "olmayan yer" anlamına gelir. Ütopya, gerçek dünyada varolmayan, hayal edilen bir ideal toplumun tasarımlarını içerir.
Ütopyaların felsefi, siyasi, dini, edebi ve sanatsal yönleri vardır. Felsefi anlamda, ütopyalar insanların mükemmel bir yaşam düzeni arayışını yansıtır. Siyasi anlamda, ütopyalar, toplumun politik ve sosyal yapısını ve ideal yönetim biçimini tartışır. Dini anlamda, ütopyalar, cennet, yeryüzü cenneti veya adaletin egemen olduğu bir dünya gibi ideal bir inanç sistemi üzerine odaklanır. Edebi anlamda, ütopyalar, yazılan hikayeler veya romanlar aracılığıyla ideal toplum düzenlerini kurgular. Sanatsal anlamda, ütopyalar, resimler, heykeller veya mimari tasarımlar gibi sanat eserleri aracılığıyla ideal dünyaların tasvirini yapar.
Thomas More, Campanella, Bacon gibi ünlü ütopyacılar, kendi dönemlerinde ve sonraki yıllarda ütopyalarıyla tanınmışlardır. Thomas More'un "Utopia" adlı eseri, ideal bir ada toplumunun tasvirini yapar. Campanella'nın "Güneş Ülkesi" eseri, halkın ortak mülkiyet üzerine kurulu bir toplumda yaşadığı bir distopya ve Bacon'un "Yeni Atlantis" eseri, bilim ve teknolojiye dayalı bir ideal toplumun tasviri olarak bilinir.
Bu bölümde ayrıca, Altın Çağ, Cennet, Yeryüzü Cenneti, Adem Bahçesi, Atlantis, El Dorado, Utopia, Güneş Ülkesi, Yeni Atlantis gibi ünlü ütopyalar da ele alınır. Bu ütopyalar, farklı kültürlerin, dönemlerin ve düşünce akımlarının ideal toplum tasvirlerini yansıtır. Örneğin, Altın Çağ, insanların barış içinde yaşadığı bir dönemi temsil ederken, Atlantis, kaybolmuş bir uygarlığın ideal toplumunu anlatır. El Dorado ise, efsanevi bir altın şehri ve zenginliği temsil eder.
Ütopyaların karşıtı olan distopya, kurgusal bir dünyada, korku, baskı ve felaketlerin egemen olduğu bir toplum düzenini tasvir eder. Distopyalar genellikle kıyamet, cehennem, lanetli adalar, canavarlar, cadılar, büyücüler, vampirler, zombiler, kurt adamlar gibi distopik unsurları içerir. Bu unsurlar, insanların kabuslarını ve korkularını yansıtır.
Ütopya ve distopya kavramları gerçeklikle ilişkilidir. Ütopyalar, insanların ideal bir toplum düzeni arayışını yansıtırken, distopyalar, toplumun karanlık yüzünü ele alır. Ancak, her iki kavram da gerçek dünyada tam anlamıyla uygulanamaz. Ütopyalar, insan doğasının karmaşıklığı ve toplumun gerçeklikleri nedeniyle idealize edilen düzene ulaşamayacağını gösterirken, distopyalar, toplumun olumsuz yönlerini vurgular.
