İnsan değerlendiren bir canlıdır. 'Bu yaptığım iyi mi kötü mü' diye değerlendirerek hayatta kalmasını sağlayan topluluk hayatını dizayn edecek ve düzen verecek kuralları oluşturabilmiştir.
İnsan geçmiş-şimdi-gelecek perspektifine sahip bir canlıdır. 'Atalarımın yaşadığı gibi yaşamalıyım, atalarımın uyduğu kuralları korumalıyım' diye düşünerek gelenekler oluşturup muhafazakar bir düşünüşle aynı kalmaya düşkün olmuştur. Öte yandan bazen çıkan ayrıksı insanlar ise 'Atalarımızın dedikleri, yaptıkları artık yaşadığımız devre uymuyor, yeni şeyler denemeliyiz' diyerek yenilikçi bir ufukla devrimlere, değişimlere sebep olmuşlardır bunu yaparken türlü badireler geçirseler de.
İnsan bir gözü yeni ufuklarda olan değişimden korkan tezatlarla dolu bir canlıdır. Neredeyse her hafta bir yenilikle karşılaşabilen günümüz insanı bile böyledir. Çünkü ne kadar değişsek de ne kadar değiştirsek de kadim anlatıların bizim için anlamı hala canlılığını koruyor. Bu anlatılardan birisi de Habil-Kabil anlatısıdır. Cennetin Doğusu da merkezine bu anlatıyı almıştır.
Herkes Habil'in akıbetine acıyıp ona sempatiyle yaklaşsa da Kabil de kendince haklıdır ve bundan daha önemlisi de anlatının lokomotifi de Kabil'dir. Kabil kapanmaya yakın bir devri temsil eder. Bunun yanısıra Kabil, insanın özgürlüğüne önemli bir işarettir. Romanda bu durumu Adam ile uşağı Lee arasındaki diyalogdan anlarız. Lee, bu anlatıdan çok etkilenmiş ve derin bir incelemeye koyulmuştur. Bunun sonucunda Caner Taslaman gibi kelimenin elli dokuzuncu anlamına bakarak Tanrının Kabil temsilinde insanlığa "yapabilirsin" diyerek iyi ya da kötü olmanın insanın iradesine bağlı olduğunu haber vermiştir. Tabii teist bir tanrıyla insan iradesi/özgürlüğü bence tezat bir ilişkidedir. Ama ben burada anlatılmak istenene dikkat kesildim.
Neticede insan kendi kendisini anlamakta bile zorlansa da çoğu zaman belirsizlikler yumağı olan hayat denilen cendere içinde yaşamak için belli sabitlerin olduğuna kendini inandırması gerekir. Cennetin Doğusu da bu sabitlerden en önemli olanlarından birini işleyen gayet güzel bir eser.
Keyifli okumalar
