İnsanları sevmek gibi memleketi sevmenin de tek şekli yoktur Aşk vardır ki cezbeye benzer; insana sevdiğini hiç bir eksiği olmıyan bir ideal gibi gösterir. Bu belki aşkin en makbul şeklidir. Fakat öylesi de
vardır ki karanlıkta nöbetçi gibi daima pusuda ve kuşkudadır; en ehemmiyetsiz gölge ve patirdidan evhama düşer.
Gene aşkın öylesi vardır ki sevdiğinde kusur görmeye tahammül edemez. iyi giden taraflardan ziyade aksıyan ve geri kalan tarafları görmeğe ve bunlardan endişe duymağa meyleder.
Bu nihayet bir kabiliyet ve istidat meselesidir ve zannediyorum ki saydığım sevgi çeşitlerinin hepsi bir memleket için ayrı ayrı lâzımdır; faydalıdır. Ben herhalde bu son kategoriden bir insan olacağım ki aşkın bu tarzmnı, sakat, geri ve tehlikeliye arka çeviren idealist bir aşka daima üstün tutuyorum.