Umut Burak: "Umumi Netice": Umumi Netice Vidin isyanı genel bakımdan, içtimai olduğu kadar millidir de. Asilerin başları bütün Bulgaristanı ayaklandırmaya çalışmakta ve Sırbistan gibi muhtar bir Bulgar beyliği kurmak gayesini gütmekte idiler, onlar durumları hakikaten çetin ve isyana elverişli olan Vidin köylüleri gibi bütün Bulgar köylü kitlelerini arkalarından sürükleyeceklerini umuyorlardı. Gerçekten isyan sırasında yayılan haberler bütün Bulgarlar arasında heyecan uyandırmakta idi. İsyanın umumiyetle Tanzimat tarihi bakımından önemli neticelerinden biri de, hükümetin aynı tarihlerde, idari sahada aldığı birtakım yeni İslâhat kararlarıdır. Meselâ böylece bütün İmparatorluk dahilinde valilerin mahallî meclisler karşısında salâhiyetleri genişletilmiş, Bosna ve Vidin gibi bir toprak aristokrasisinin hakim olduğu yerler sıkı bir şekilde merkeze bağlanmış ve neticede bu tarih, Tanzimatın İmparatorluğu merkezileştirme politikası bakımından da mühim bir tarih olmuştur. Nihayet son olarak işaret edelim ki çıkarılan hattı hümâyûnlar ve nizâmnâmeler üzerinde yapılan incelemeler, bizi Tanzimat tarihinin içerisine ulaştırmaz; Tanzimatı hakikî olarak ancak onun, İmparatorluğun türlü bölgelerinde her türlü hususî şartlarla kaynaşarak meydana çıkan canlı vakıalarında görebiliriz.

Vidin isyanı genel bakımdan, içtimai olduğu kadar millidir de. Asilerin başları bütün Bulgaristanı ayaklandırmaya çalışmakta ve Sırbistan gibi muhtar bir Bulgar beyliği kurmak gayesini gütmekte idiler, onlar durumları hakikaten çetin ve isyana elverişli olan Vidin köylüleri gibi bütün Bulgar köylü kitlelerini arkalarından sürükleyeceklerini umuyorlardı. Gerçekten isyan sırasında yayılan haberler bütün Bulgarlar arasında heyecan uyandırmakta idi. İsyanın umumiyetle Tanzimat tarihi bakımından önemli neticelerinden biri de, hükümetin aynı tarihlerde, idari sahada aldığı birtakım yeni İslâhat kararlarıdır. Meselâ böylece bütün İmparatorluk dahilinde valilerin mahallî meclisler karşısında salâhiyetleri genişletilmiş, Bosna ve Vidin gibi bir toprak aristokrasisinin hakim olduğu yerler sıkı bir şekilde merkeze bağlanmış ve neticede bu tarih, Tanzimatın İmparatorluğu merkezileştirme politikası bakımından da mühim bir tarih olmuştur. Nihayet son olarak işaret edelim ki çıkarılan hattı hümâyûnlar ve nizâmnâmeler üzerinde yapılan incelemeler, bizi Tanzimat tarihinin içerisine ulaştırmaz; Tanzimatı hakikî olarak ancak onun, İmparatorluğun türlü bölgelerinde her türlü hususî şartlarla kaynaşarak meydana çıkan canlı vakıalarında görebiliriz.

Sayfa 111Kitabı okudu

Tanzimat ve Bulgar Meselesi Halil İnalcık

9 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Umut Burak