1800'lerin ortasından itibaren Orta Asya'yı ve Kafkaslar'ı işgal eden Ruslar'a karşı direnişin önderleri arasında da Nakşi şeyhleri vardı. Bu büyük mücahidler arasında, koca Rus ordu- suna karşı ülkesi Dağıstan'ı 25 sene boyunca savunan kahraman Şeyh Şâmil vardır.
Aynı cihad ruhu Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın do- ğu bölgesini işgal eden Rus ve Ermeniler'e karşı Muhammed Ziyaeddin gibi Nakşi şeyhlerinde görüldü. Bu zat savaşa der- vişleriyle katıldı, hatta savaşta bir kolunu kaybetti. Aynı savaşta Mevlevîler, Rufâiler ve Kâdiriler de "derviş alayları" kurup cephede İngiliz ve Fransızlar'a karşı savaştılar.
Osmanlı'nın son yıllarında Anadolu'da Batılı devletlerin iş- galine karşı direnişi organize etmede ve Kurtuluş Savaşı'nda yine Nakşi şeyhleri büyük rol oynadılar.