384 syf.
10/10 puan verdi
·
Beğendi
Kültür Denen Şey: Antropolojik Yaklaşımlar - Ayfer Bartu Candan- Cenk Özbay
(kolektif makaleler)
Kitabı okumaya başlamadan önce Sayın 
Ayfer Bartu Candan ın kitap ve antropoloji hakkındaki söyleşini dinlemiştim. Ama ne yazık ki her makale, antropolojide yeni alanları açıklamaya çalıştığı için konular eksik kalmış gibi oluyor. Bu kitabı Türkiye'de antropoloji çalışanlar için bir kılavuz ve referans olarak ortaya çıkardıklarından söyleşisinde anlatan 
Kültür Denen Şey istedikleri formata ulaşmış. Söyleşisinde önerdiği kitaplar hep Türkçeye çevrilmemiş olduğundan bir referans kitap ortaya çıkarma isteğinin önemini anlayabiliriz.
Kitap içerisinde ele alınan başlıklar:
Devlet, Bürokrasi, Siyaset ve Antropoloji -Elif Babül #232210889
Devlet Antropolojisi - Berna Yazıcı #232211578
Antropolojide Tarım ve Köylülük - Ebru Kayaalp, Baran Karsak #235776750
Kent Çalışmaları ve Antropoloji - Fırat Genç #235792807
İş Antropolojisi - Cenk Özbay #236037506
Feminist Antropoloji - Aksu Bora #236041470
Antropolojide Müslüman Kadın ve Faillik - Sertaç Sehlikoğlu #236043889
Antropolojide Etnik Azınlıklar ve Konar-Göçerler - Suavi Aydın #236050516
Spor Antropolojisi - Can Evren #236500619
Dil Antropolojisi - Yağmur Nuhrat #236559759
Medya, İletişim ve Antropoloji - Şölen Şanlı #236569186
Sağlık Antropolojisi - Maral Erol, Ayşecan Terzioğlu #236574282
Kitap için genel görüşlerimi toparlayacak olursam, giriş bölümünde Ayfer Hocanın açıkladığı gibi "antropoloji" artık nedir?, hangi soruları sorar, yaklaşımları nasıl değişimler geçirmiştir. Antropoloji, 19.yüzyıldan bu yana yaklaşımı en fazla değişen disiplinlerdendir. İlk olarak kabile diye tarif edilen dış toplumlardan ve değişimlerden uzak kalmış toplulukları inceleyen bir ekol olarak ortaya çıksa da "antrop" ( insan) ve "ology" (bilim) kelime yapısından 'insan bilimi' olarak insana dair ve "insan" olmaya dair her alana yayılmış bir disipline dönüşmüştür. Etnoloji, sosyoloji, etnografya ile karşılaştırılsa da hepsini kapsayan alan olarak karşımıza çıkar. Söyleşide Ayfer Bartu Candan antropoloji ve sosyoloji ayrımını yapılmasının çok zor olmasını bu şekilde açıklamaya çalışmıştır. Günümüzdeki antropoji yaklaşımları kapalı kalan bir insan topluluğu yerine küreselleşme ve internet çağının geliştirdiği olanaklarla daha çok sosyolojinin çalıştığı alanların insani boyutunda -daha çok birey- ayrışımlar yapmaya çalışıyor diyebiliriz sanırım.
Özellikle Avrupalı beyaz adam dışındaki ilkel, az gelişmiş toplumları incelemesinin değişiminde büyük toplumsal ve global değişikler baş göstermiştir. Sömürgecilik, Darwinizm, Sanayi Devrimi, İkinci Dünya savaşı ve onun getirdiği düyük değişimler - Feminzim-iş hakları-kapitalizm vs...- Dünya tarihini sadece savaşlarla değil, birey ve insan yaşayışı odaklı incelediğimizde "kültür" dediğimiz şeyi oluşturan çok küçük farklılıkları ortaya çıkarabilir ve anlayabiliriz.
Devlet ve Siyasi-Büroksasi antropoloji makalelerinden verim aldığım söylenemez. Daha çok dünyada ve ülkemizde bu konuyla ilgilenen uzmanları ve araştırmaları sunulmuştur. Az da olsa değindiği noktalar 'devlete daha farklı nasıl bakılır'ı ortaya koyan cinsten. Burada ele alınan küreselleşen bir dünyada ulus-devletlerinin egemenlik iddiaları ve yönetimleri üzerine değişmeyen ve farklı mekanlaşması gereken büroksasinin şuanki ve geleceğine dair düşünceler toplanmış.
Antropolojide Tarım ve Köylülük ve Kent Çalışmaları ve Antropoloji makalelerini beraber ele alacak olursam; Köy alanında küçük bir değişik olarak görülen "herhangi bir şey" toplum hayatına etkileri ne derecede olabilir? Bir tren hattı bir köyün nasıl değiştirir acaba? 1980lerde Türkiyedeki köy etnografisinin değişmini anlatan araştırmacılar; sınırlı bir alan içinde yaşayan insanın belli alışkanlıkları dışında yeni "yasalar, piyasalar, uzmanlar, kurumlar " gibi farklı yöntemlerle yeniden değerlendirilmesi gerektiğini ele almışlardır. Bunun devamında kent antropolojisinde ise sosyoloji disiplini yerine antropoloji yöntemleri odaklı çalışmaların kentleşme kültürünün ve politik, ekonomik perspektiflerle şekillenen ve günümüz kent sorunlarına ilişkin bir bakış açısını ele almıştır.
İş ve Feminist antropoloji yine ayrı olarak ele alınsa da ben beraber yorumlamak istiyorum. Açıkçası iş,feminist ve spor antropoloji metinleri arka arkaya okuyunca aklıma "kızlar sahada" filmi gelmişti. Bu film üzerinden bu üç konuyu irdeleyen bir inceleme yapılabilinir. g.co/kgs/Pzxy8Ab . Modern denilebilecek işyerleri hakkındaki küreselleşme hızıyla iş hayatını daha katlanabilir kılma çalışmaları yapılması sosyal bilimler açısından ele alınan bir alan olmuştur. Kurumsal şirketlerde görülen az maaş olsa bile çalışanını "değer görüldüğüne" ikna çabaları, sağlık sigortaları veya tatil promosyonları gibi... Ama günümüzde fabrikada çalışan yerine beyaz yaka ile tabir edilen hizmet sektörü ele alınan alan olarak farklı çalışmalar ortaya çıkarırken, bunun dışında kalan illegal meslekler diyebileceğimiz seks işçileri, kaçakçılar insana odaklanmanın ve iş yapmanın antropolojisini ortaya çıkarmaya çalışmaktadır. Feminizim konusunda ele alınacak bir iş antropolojisi ise, ikinci dünya savaşına giden erkek bireyler yerine çalışma alanlarını dolduran kadınlarla değişen toplumsal yapı. Avcı-toplayıcı dönemininden günümüze, kadın-erkek farklılığı ve eşitsizliği, Sanayi devrimiyle ortaya çıkan işçi sorunuyla ikinci sınıf kadınlarının fabrikalara girmesi ve ikinci dünya savaşıyla erkeklerin egemen olduğu her iş alanında zorunlu olarak boy göstermesiyle; Feminist teorinin güçlenmesi, feminist antropolojinin oluşumunu da etkilemiştir. Feminist çalışmalar sadece kadınları ele almazken, antropoloji kapsamında feminist çalışmalarla ve kadınla ilgili çalışmalar ise birbirinden ayrılmıyor.
Diğer devam eden makale yine kadınlarla ilgili olarak Antropolojide Müslüman Kadın ve Faillik ve hemen arkasından Antropolojide Etnik Azınlıklar ve Konar-Göçerler "kadını" da azınlık olarak ele aldığımızda ortak noktalara değinildiğini görebiliriz. Bunun dışında Ortadoğuda Kadın "kurban" olarak temsil edilirken, kendi yaşayışlarında farklı temsiliyetleri gösterdikleri sonucuna ulaşılabiliniyor. Ele alınan "cinsiyetlendirilmiş dindarlık" üzerine farklı fikirler oluşturan noktalara sahip olan makalede ibadethanedeki cinsiyet ayrımına ve etnografik çalışmalarda sosyal alandaki kadın farkını görüyoruz. Etnik azınlıklar makalesinde ötekileştirlen kimlikler artık bir alana sığmayıp, kültürel farklıların asimile oluşuyla alakalı küçük değinmeler olsa da, Türkiye üzerindeki Kürtler çalışması konu olunca devletin farklı yaklaşımlarının olduğuna dair konular ve araştırmalar göz önüne çıkartılmıştır.
Spor antropolojisi için farklı kimliklerin aynı mekanda toplanıp aynı spora yönelimindeki etkileşimin sonuçlarına dair çıkarımlar ortaya atılmıştır. Yukarıda bahsettiğim "kızlar sahada" filmi bu konuyu çok iyi açıkladığını düşünüyorun. İzleyeli yıllar olsa da; toplumun farklı alanlarındaki kadınların toplanıp aynı sporu yaparken üstüne "takım" olmaya çalışırkenki çatışmaları, birbirine yardımları antropolojik yaklaşım açısından ele alınmış izlenimi veriyor.
Dil antropolojisi makalesinin yeri ayrı benim için. "Dil toplumsal hayatı nasıl şekillendirir?" sorusunu en başta ele alarak, insana dair her noktaya değinen bir çalışma olmuş. Daha fazla derinlemesine işlenmesi konuları doğurduğu için üstünkörü olarak ele alınmış olsa da, kültürü en kolay yansıtan dil ile bakış açılarının toplumsal olarak nasıl şekillendiğini anlamamıza yardımcı oluyor. Toplum içinde ise şive diyebileceğimiz aslında daha çok "jargon" olan alanları incelerken -azınlıklar, spor jargonu, efeminenlik, ırkçılık, mizahi terimler- kullanımı bir kişiyi bir alanla, olguyla etiketlemeye yettiğinin farkında olmamızı sağlıyor.
Sağlık antropolojisi ise ilkel ve modern sağlık alanları arasında bir bağ görevi kuruyor. Eski dönemlerde "sağlık" kelimesine tam anlamıyla ulaşamasak da şifacılık -büyücülük- şeklinde ele alınan oldu kişi bedeni ve zihni sağlığına dair çalışmaları ele alırken toplumun bu durum ve 'şifacı' karşısında oluşturduğu kültür; günümüz sağlık alanında oluşan bürokrasi, kurum ve hasta-doktor ilişkisinin oluşturduğu bir hiyerarşik durum ve iktidar etkisini çözümlemeye çalışılmış. Sağlık alanındaki teknolojik gelişmeler ise farklı yönelimleri ortaya çıkarmış olduğu açıklanıyor.
Konuya dair merakı ve ilgisi olanlar için güzel çalışma olduğunu düşüyorum. Antropoloji bu kitapla öğrenmek isteyenler için zorlayıcı ve her alandan parçacıl olduğundan düşüncelerinin karmaşıklığa yol açacağı ortadadır. En başta söylediğim gibi Ayfer Bartu Candan antropoloji alanında çalışma yapanlar için referans bir kitap olması konusunda bu kitabı ortaya çıkarmıştır. Bu kitabı keşfetmemi sağlayan 
Özgür Uçurtma ayrıca teşekkürler
iyi okumalar dilerim...
··
1 artı 1'leme
·811 görüntüleme
Buram buram özen kokan bir analiz metni hazırlamışsın. Umuyorum alana biraz bile ilgisi olan okurlar için, tanıtımın sayesinde kitap cazibe kazanır. Çevremde de gözlemlediğim kadarıyla, insanlar makale derlemesi olan kitaplardan kaçınıyor. Oysa bir şans verilse ve yavaş yavaş okunsa, gerçekten kazanım dolu toplama eserler bunlar. Bu uygulamada artık daha fazla “bilimsel kaynak” incelemesi görmeyi arzuluyorum.
Makalelerdeki referans kaynakların çoğunun orijinal dil olmasından ötürü (birkaçının pdf formatını bulsam da ingilizceleri benim için bile ağır seviyedeydi uğraşmak istemedim) destekleyici başkaca muadil kaynaklar buldum ve onlardan ara sıra faydalandım. İletimde eklemiştim sen de bir kenara koy lütfen onları.
Ben de seninle aynı anda okuma yapmaya ve sonrasında değerlendirmeye bayılıyorum. İyi ki sen şekerim! Şimdi gözlerim yaşlı bir şekilde, kendi yarım incelememe dönüp üzerinde çalışmaya kaçıyorum. Boynum bükük. 😌🥹🫶🏻
Böyle kitaplara inceleme yazmak yetmiyor seninle analiz etmeyi dört gözle bekliyorum 🙌🏻🥰 kendime not şeklini aldı 💃🏻💃🏻
#236619463
Muadil destek kaynaklar ektediiiiiir! 💪🏼
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.