Osmanlı Arap eyaletlerine ait şehirlerde burjuvazinin şekillenmesi, üyeleri siyasi statükoyu ebeveynlerinden daha fazla sorgulamaya meyyal olduğu için, sultanla tebaası arasındaki ilişkiye yeni bir boyut ekledi. Okuryazar bir orta sınıfın varlığı yaklaşık iki yüzyıldır ayanın elinde tuttuğu otoritenin karşısına muhtemel muhaliflerin çıkabileceğini gösterdi. Ancak orta sınıf için gerçek siyasi güce daha çok yol vardı. Tüm nüfusun yüzde 10'undan daha fazlasını kapsamadığı için yeni orta sınıf nispeten küçüktü. Sultanın Arap tebaasının büyük bir çoğunluğu köylerde, şehirli fakirleri barındıran kalabalık mahallelerde veya kabile sahrasında yaşamaya devam etti. Ancak onların çocukları ve torunları Avrupalı mandaların kurulmasıyla yeni orta sınıfın üyelerince yaratılan ve yönetilen milli okullarda eğitim gördükçe, bu ilk nesil "modern" Arapların, 20. yüzyılın büyük bölümü boyunca kültürel ve siyasi kurumların üzerindeki etkisi, Arap topraklarındaki en kuvvetli Osmanlı mirası olacaktı.
Yeni burjuvazinin üyeleri, Arap dünyasında Batılı modeller, metotlar ve mevzularla şekillenen müfredata sahip okullarda eğitim alan ilk nesli oluşturuyordu. Bu okulları kuranlar Avrupalı ve Kuzey Amerikalı -Protestan ve Roman Katolik- misyonerlerdi. Katolik projesi yavaş yavaş 17. yüzyılda başlamıştı ama Britanya ve Birleşik Devletler'den Protestan misyoner öğretmenler 19. yüzyıl ortalarında çabucak onlara yetişmişti. Batılıların Arapça konuşan Ortodoks cemaatlerin en iyi ve en parlak gençlerinden bazılarını avlamadaki başarısı Moskova Ortodoks patriğini 19. yüzyılın sonuna doğru öğretmenlerini Suriye ve Filistin'e göndermeye sevk etti. Okulların arkasındaki aşikâr olan misyoner ajanda ile Batı'da bu yeni açılımdan ilk fayda görenler büyük ölçüde Hıristiyanlardı. Avrupa'daki Yahudi hayırseverler imparatorluktaki dindaşlarını modern bir eğitim yoluyla kalkındırmayı amaçlayarak 1860'ta Alliance İsraelite Universelle'i kurdular. Bu imparatorluktaki Yahudi kız ve erkek çocukları için okullar kuran hayırsever bir sivil toplum kuruluşunun erken bir versiyonuydu.
Sayfa 211Kitabı okudu
23 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.