Gözlemsel ışın, daha kavramın oluşumu sırasında, gözlemde bulunan iradeden kaynaklanmaktadır. Bu ışın belli bir tarihsel-toplumsal grubun kavranılması gereken olgudan talep ettiği şeye yönlendirilmektedir. Ve böylece her kavram âdeta kendi içinde, olası deneyimsel malzemeden, salt arayış içindeki iradi merkezden hareketle algılanabilir ve birleştirilebilir olanı yoğunlaştırmaktır.