harikalar diyarında
Bir sihirbaz düşünün! Bu sihirbazın sahnede bir dolabı var. Ve sihirbaz bu dolabın içine giriyor, dolaptan bir sandalye çıkarıyor. Daha sonra çıkardığı sandalyeyi tekrar dolaba koyuyor ve dolabın içinden bir masa çıkarıyor. Ve masayla birlikte tekrar dolaba girip, dolabın içinden bir dolap çıkarıyor. Sihirbazın dolabın içinden çıkardığı malzeme listesi böylece uzayıp gidiyor.
Gösteriyi izleyen küçük bir çocuğun aklına ise şu tarz bir düşünce geliyor. “Kesinlikle dolabın altında gizli bir bölme var! Yoksa bu kadar eşya o dolaba sığmaz!..” Hâlbuki dolabın içinde gizli bir bölme yoktur. Sihirbazın numarasının sırrı, eşyaların birbirlerine dönüşmesinde saklıdır. Mesela sihirbaz, sandalyeyle dolaba girince onu hemen parçalara ayırıp masaya dönüştürüyor! Aynı şekilde masayı da dolaba.
Bence insan hafızası da buna benzer bir mekanizmayla çalışıyordur. Hiçbir anı zihnimizde bir bütün olarak depolanmıyordur. Parçalar hâlinde mevcuttur. Hatırlama dediğimiz şey bu parçaları birleştirmekten ibarettir. Ve bu tarz bir mekanizmada bir anıyı hatırlamak demek aslında onu her seferinde yeniden yaratmak demektir. Bu mekanizma anılardaki çarpıtmaları da yani yanlış hatırlamaları da iyi açıklıyor. Bir diğer husus ise uzun süreli belleğin kapasitesi ancak böyle bir mekanizma sayesinde sınırsız olabilir. Çünkü dönüşüm dediğimiz şey her zaman alandan tasarruf yapar.
Mesela odanıza bir kanepe ve bir yatak koyarsanız odanızdaki boş alan azalacaktır. Ama farz edin aldığınız kanepe aynı zamanda yatağa dönüşüyor. Dolayısıyla bu tarz bir durumda odanızdaki boşluk artacaktır. Çünkü tek parça eşyayla iki işi birden halledebiliyorsunuz. Bu olayın aynısı zihnimiz için de geçerlidir. Dönüşümün olduğu her yerde alandan tasarruf vardır. Ama bu tasarrufun bedelini de zihnimiz kısmen sadelikten uzaklaşmakla kısmen de daha fazla enerjiye gereksinim duymakla ödüyor. Çünkü herhangi bir şeyi her seferinde yeniden oluşturmak, hazırda var olanı kullanmaktan daha masraflıdır!
Sayfa 144 - Luna YayınlarıKitabı okuyor
·
96 görüntüleme
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.