Neden sözde kızlar? Peyami Safa "sözde kızlarımızı" uzun uzadıya tanımlamamış olsa da kitabı okudukça içi boş bir sıfatlandırma olmadığını görüyoruz. Osmanlı'nın son dönemini sosyo-psikolojik açıdan ele alan birçok eser gibi bu kitapta da toplumsal yapının nasıl değişim gösterdiği anlatılıyor. Peyami Safa diğer kitaplarında da benzer konuları farklı kurgularla işlemiş bir yazar. Fakat fikrimce her birinde insanın zihin dünyasını çok daha özgün yorumluyor. Bu kitabın yorumu yapılırken ahlaki çöküntü, özünden kopma, modernleşme adı altında yabancılaşma çağdaşlık adı altında yozlaşma diyebilir ve söyleyecek çok şey bulabiliriz. Fakat ben okuduğumda zihnimde dönen binbir fikri tekrar canlandıran sözde kızlar'dan bahsetmek istiyorum. Sözde kızlar; kendini ruhundan önce bedeniyle var sayan, zaaflarının kullanılmasına kolayca müsade eden, görünür olmak için bir erkeğin varlığına ihtiyaç duyan, gelişmişliğini bedeniyle sınırlandıran, kadınlığını ulaşmak istediği amaçlarda vasıta edinenler.. Kitabın baş karakteri Mebrure kaybolan babasını aramaya bunun için vasıtalar bulmaya İstanbul'a gelir, burada barınacağı tek yer akrabaları olan Nafi Bey'in evidir ve burada kalmaya başlar. Karakterleri tanımaya başlarız ve yer yer entrikalara şahitlik ederiz. Nafi Bey'in hanımı Nazmiye Hanım, kızı Nevin, oğlu Behiç konakta davet düzenler, dostlarıyla eğlenceli geceler geçirir, sosyete hayatını taklit ederler. Bu davetlerde deruni olmayan ilişkiler yaşanır, yaşanmayan ilişkiler dahi akıldan geçirilir, her biri karşı cinsle iki lakırdı etmeye çocuk heyecanıyla heveslidir çünkü. İşte bu heyecanla beyler kızlarla gönül eğlendirir, kızlar da bu alakaların ileri seviyeye taşınmasına izin verirler. Belma karakteri üzerinden teferruata girilir ve emsallerine ibret olması adına hüzünlü bir hikaye okuruz. Mebrure ise evin sakinlerinden farklı, sefahat nedir bilmeyen, terbiye görmüş bir kız ve Peyami Safa adeta okuyucuyu baş karakter yapıp "bakınız, bu olanlara şahitlik eden siz olabilir, bunları yaşayabilirsiniz, ibret alın ve aldanmayın" diyor. Bir kadının başına gelen bu tür yaşanmışlıklar kimine göre gayet sıradan kimine göre ise felaket olarak nitelendirilebilir. Kitapta bahsedilenler sadece birkaç örnek, önemli olan alt mesajlar aslında. Peyami Safa'nın, bazı romanlarında "kadın dünyaya açılmasın, edebiyle sussun otursun" gibi bir mesaj verdiği düşünülüyor. Halbuki bu eseriyle daha net bir izlenim oluşuyor ki amacının bu olmadığı pek açık. Hatta bu kitap özelinde hemcinslerine eleştiri bile yapıyor denilebilir. Kadın kendini baba olsun eş olsun herhangi bir erkekle tanımlandırmasın, bir erkek karşısında kendini bayağı bir konuma düşürmesin, hayattaki tek amacı bir erkeğin gölgesinde yaşamak olmasın, kadınlığını karşı cinsin erkliğine kurban etmesin ve insanlar cinsi münasebetlerden önce ruhi temaslarla bir olsun.. Zihnimde sessizce duran bu fikirler bu romanla tekrar canlanıyorsa yazar meselenin bu yönüne vurgu yapmış demektir diyebiliriz fikrimce. Kitabın alt metniyle ilgili uzun cümleler kurulabilir, farklı yorumlar ve her bir karakterine ayrı tahliller yapılabilir. Fakat meselenin can alıcı yönü olduğundan burada da noktalayabiliriz. Peyami Safa yüzyıl öncesinden bize sesleniyor ama sanki bir asır geçmemiş gibi. Tenkitlerinin yersiz olduğunu düşünenlere Nadir karakteri üzerinden şu sözleri söylüyor sanki "her zaman vaazvericilikle itham ediliriz." İnsanlığın geldiği en vahim noktalardan biri de bu: doğrunun bir değil bin olması. Her birimizin kendi doğrusu var ve gün geçtikçe bu başkaldırılar bu aykırılıklar bizi daha fazla ayrılıklara düşürüyor. Konu hem ahlak hem kadın olunca insan benliğine dahi düşman kesiliyor. Sorunun kaynağını bulmak o kadar da zor değil sanki. Değerlerimiz dediğimiz unsurları nefsani içgüdülerimize göre değil de yaşadığımız toplumun daha iyi daha güzel daha doğru olması için şekillendiriyorsak acımasızca itham edilmeyi hak etmiyoruzdur. Söylemlerimiz ve biz her geçen gün ayrışmayı sürdürüyorsak itham etmemiz gereken ise önce aynadaki aksimizdir. Fakat ne denir.. kitaptan bir alıntıyla bitirelim: "Bunlar oluyor, olacak, mademki yaşıyoruz."

Sözde KızlarPeyami Safa · Ötüken Neşriyat · 20219,2bin okunma

·

122 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

unzile