Bu incelemede Vakıf serisi ile ilgili bolca spoiler bulunuyor. Isaac Asimov'un bu bilimkurgu başyapıtı okuması zahmetli de olabilen çok güzel bir eser. Zahmetli diyorum, çünkü bilimkurgu diyebileceğim şeyler, belki klişe de olabilecek şeyler bu kitapta çok da ön plânda değiller, ama okuduklarım ve bende uyandırdıkları hisler ve düşünceler açısından çok iyi yazılmış politik bir bilimkurgu örneği olduğunu da düşünüyorum Vakıf'ın. Aslında 7 kitaplık Vakıf Serisi'yle ilgili bir okuma sırası meselesi var. Ekşi sözlükte, incelemelerde okuduğunuzda bir çok okurun yazılış sırasına göre okunması gerektiğini söylediğini görüyoruz serinin. Kronolojik sırayla okunacaksa önce 7. kitaptan başlanması gerekiyor ve ben de iki yıl önce o kitabı okumuştum ilk olarak. Etkilenmemiştim, basit gelmişti. Ardından Vakıf'ı okumaya çalışmış ve çok sıkılarak bırakmıştım; çünkü üslûp farklılığı çok bariz ortadaydı. Şimdi iki yıl sonra Vakıf'ı okurken hem 7. kitabı hatırlamamanın verdiği keyifle, hem de yazarın kotardığı bu çıtası oldukça iyi eserin verdiği lezzetle kitabı seve seve okuduğumu, büyük keyif aldığımı söyleyebilirim. "Geleceği matematik formülleriyle görmeye dayalı psiko-tarih isimli bir bilimin yaratıcısı Hari Seldon, Galaksi İmparatorluğu Trantor’un çöküş sürecine girdiğini hesaplar. İmparatorluk çöktükten sonraki anarşi ve barbarlık dönemi 30 bin yıl sürecektir. Bu süreyi azaltmak için galaksinin iki ucunda birer vakıf kurar. Birinci vakıf galaksinin merkezine uzakta, kaynakları az bir gezegendedir. Terminus adlı bu gezegene yerleştirilen bilim adamları ve aileleri bir Galaksi Ansiklopedisi yazmak için görevli olduklarını sanmaktadırlar. Oysa Hari Seldon onlara yeni bir galaksi imparatorluğu kuracakları geleceği çizmiştir. İmparatorluk önce çevreden çözülmeye başlar. Terminus kendisini yutmaya hazır dört krallık arasında kalır. İlk kriz: Birinci Vakıf önce bilimi kullanarak çevresindeki dört krallık tarafından yutulmamayı başarır. İkinci kriz: Bilimi din kisvesiyle dört krallığa verir ve sonunda hepsini ele geçirir. Üçüncü kriz: Bilim ve din yanında ticareti kullanır. Dördüncü kriz: Ticareti kullanır. Genişlemeyi sağlayan krizlerin hepsinin ortak özelliği aynı anda iç ve dış gerilimlerin en yüksek noktaya ulaşmasıyla görülür." Vakıf 5 ayrı bölüm hâlinde her bir bölümün arasında 30-40-50 yıllık aralıklarla hatta karakterleri tamamen değişerek imparatorluğun çöküşünü, vakıf çalışmalarını, ve karşılaşılan krizleri anlatır. Ancak bütün bunlar karmaşık politik ilişkilerle yoğrularak anlatılır; Vakıf'ın esas meselesi milyonlarca gezegende sürüp giden insan varlığının en temel özelliklerinden olan siyasetin kaçınılmazlığıdır bir yandan; insan politika üreten, manipüle eden, çekip çeviren, oynayan bir varlıktır; menfaat ve çıkarlar katmer katmer evrene yayılırken dünya üzerindekinden farklı olmayan çatışmaların bize gösterdiği şey ise her nerede olursa olsun insanın yine aynı olduğu, yalan söylediği, manipüle ettiği, bozduğu, yıktığı ama bir yandan da yaptığı ve başardığıdır; bütün gezegenleriyle evren ve imparatorluk koskoca bir uzay haritasına serpiştirilmiş bir dünya öyküsüdür bir yandan da. Ticaretin, hele de dinin bir manüpilasyon ve iktidar aracı olarak insanları, toplumları, gezegenleri yönlendirmeye yaradığını öylesine incelikle anlatıyor ki Asimov şaşırmamak elde değil. Kitapta sıralanan beş öykü Vakıf'ın kuruluş ve imparatorluğun yıkılış hikâyesini tamamen politik eylemlere odaklanarak anlatıyor. Yazar açıklayıcı, betimleyici bir dil kullanmak yerine karakterlerini konuşturarak meselelerini anlatıyor, çatışmaları bu diyaloglar üzerinden aktarıyor. Vakıf'ın amacı olan imparatorluğun yıkılışının insan türüne bedeli 30 bin senelik toparlanma süresini bin seneye indirme gayreti ise Asimov'un ömrü yetmediği için yanılmıyorsam 500 sene ile sonlanıyor. Tabii bu, 7 kitaplık serideki toplam zaman. İlk kitapta ise 200 senelik bir süre anlatılıyor. Kitaptaki öyküler Hari Seldon'ın psikotarih çalışmalarını anlatarak okuyucuyu ikna etmek yerine o çalışmaların gözlemlerini 5 öykü içerisindeki çatışma ve krizlerle yansıtarak aktarıyor. Bu durumun bir sıkıntısı, olayların kolayca takip edilememesi, özellikle son öyküde kimin kim ve neyin ne olduğunu en azından ben anlayamadım diyebilirim; ancak politik entrikalar, oyunlar, dinin ve ticaretin en etkili boyun eğdirme aracı olması, araçların amaca dönüşmesi, putlaştırılması ve bu arada herşeyin temelinde Seldon'ın psikotarihi aracılığıyla hesapladığı çözülmelerin yaşanması ve krizlerin yeni fırsatlar yaratarak Vakıf'ın bekası için araçlar yaratması şeklinde kitap sürüp gidiyor. Serinin diğer kitaplarında Asimov'un bu tavrı sürdürüp sürdürmediğini merak ediyorum. 7. kitaptan hatırladığım gevşek olay örgüsü ile hiç çekici olmayan bir üslûbun sayfalarca sürüp gitmesiydi. Oysa ilk kitapta karakter derinliği veremeyen, psikolojileri yansıtamayan Asimov'un pırıl pırıl bir politik gözle öykülerini yazdığını görüyoruz. Gerçekten övgüyü hak eden bir eser bu. Vakıf'ı bilimkurgu seven herkese öneriyorum. ** Alıntı: orkunucar.blogspot.com.tr/2013/12/isaac-a...

VakıfIsaac Asimov · İthaki Yayınları · 20043,337 okunma

··

170 görüntüleme

Bu yorum görüntülenemiyor

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Cem