Vakıf (Vakıf Serisi 1.Kitap)

Isaac Asimov'un bu bilimkurgu başyapıtı okuması zahmetli de olabilen çok güzel bir eser. Zahmetli diyorum, çünkü bilimkurgu diyebileceğim şeyler, belki klişe de olabilecek şeyler bu kitapta çok da ön plânda değiller, ama okuduklarım ve bende uyandırdıkları hisler ve düşünceler açısından çok iyi yazılmış politik bir bilimkurgu örneği olduğunu da düşünüyorum Vakıf'ın.

Aslında 7 kitaplık Vakıf Serisi'yle ilgili bir okuma sırası meselesi var. Ekşi sözlükte, incelemelerde okuduğunuzda bir çok okurun yazılış sırasına göre okunması gerektiğini söylediğini görüyoruz serinin. Kronolojik sırayla okunacaksa önce 7. kitaptan başlanması gerekiyor ve ben de iki yıl önce o kitabı okumuştum ilk olarak. Etkilenmemiştim, basit gelmişti. Ardından Vakıf'ı okumaya çalışmış ve çok sıkılarak bırakmıştım; çünkü üslûp farklılığı çok bariz ortadaydı. Şimdi iki yıl sonra Vakıf'ı okurken hem 7. kitabı hatırlamamanın verdiği keyifle, hem de yazarın kotardığı bu çıtası oldukça iyi eserin verdiği lezzetle kitabı seve seve okuduğumu, büyük keyif aldığımı söyleyebilirim.

"Geleceği matematik formülleriyle görmeye dayalı psiko-tarih isimli bir bilimin yaratıcısı Hari Seldon, Galaksi İmparatorluğu Trantor’un çöküş sürecine girdiğini hesaplar. İmparatorluk çöktükten sonraki anarşi ve barbarlık dönemi 30 bin yıl sürecektir. Bu süreyi azaltmak için galaksinin iki ucunda birer vakıf kurar. Birinci vakıf galaksinin merkezine uzakta, kaynakları az bir gezegendedir. Terminus adlı bu gezegene yerleştirilen bilim adamları ve aileleri bir Galaksi Ansiklopedisi yazmak için görevli olduklarını sanmaktadırlar. Oysa Hari Seldon onlara yeni bir galaksi imparatorluğu kuracakları geleceği çizmiştir. İmparatorluk önce çevreden çözülmeye başlar. Terminus kendisini yutmaya hazır dört krallık arasında kalır.
İlk kriz: Birinci Vakıf önce bilimi kullanarak çevresindeki dört krallık tarafından yutulmamayı başarır.
İkinci kriz: Bilimi din kisvesiyle dört krallığa verir ve sonunda hepsini ele geçirir.
Üçüncü kriz: Bilim ve din yanında ticareti kullanır.
Dördüncü kriz: Ticareti kullanır.
Genişlemeyi sağlayan krizlerin hepsinin ortak özelliği aynı anda iç ve dış gerilimlerin en yüksek noktaya ulaşmasıyla görülür."

Vakıf 5 ayrı bölüm hâlinde her bir bölümün arasında 30-40-50 yıllık aralıklarla hatta karakterleri tamamen değişerek imparatorluğun çöküşünü, vakıf çalışmalarını, ve karşılaşılan krizleri anlatır. Ancak bütün bunlar karmaşık politik ilişkilerle yoğrularak anlatılır; Vakıf'ın esas meselesi milyonlarca gezegende sürüp giden insan varlığının en temel özelliklerinden olan siyasetin kaçınılmazlığıdır bir yandan; insan politika üreten, manipüle eden, çekip çeviren, oynayan bir varlıktır; menfaat ve çıkarlar katmer katmer evrene yayılırken dünya üzerindekinden farklı olmayan çatışmaların bize gösterdiği şey ise her nerede olursa olsun insanın yine aynı olduğu, yalan söylediği, manipüle ettiği, bozduğu, yıktığı ama bir yandan da yaptığı ve başardığıdır; bütün gezegenleriyle evren ve imparatorluk koskoca bir uzay haritasına serpiştirilmiş bir dünya öyküsüdür bir yandan da. Ticaretin, hele de dinin bir manüpilasyon ve iktidar aracı olarak insanları, toplumları, gezegenleri yönlendirmeye yaradığını öylesine incelikle anlatıyor ki Asimov şaşırmamak elde değil.

Kitapta sıralanan beş öykü Vakıf'ın kuruluş ve imparatorluğun yıkılış hikâyesini tamamen politik eylemlere odaklanarak anlatıyor. Yazar açıklayıcı, betimleyici bir dil kullanmak yerine karakterlerini konuşturarak meselelerini anlatıyor, çatışmaları bu diyaloglar üzerinden aktarıyor. Vakıf'ın amacı olan imparatorluğun yıkılışının insan türüne bedeli 30 bin senelik toparlanma süresini bin seneye indirme gayreti ise Asimov'un ömrü yetmediği için yanılmıyorsam 500 sene ile sonlanıyor. Tabii bu, 7 kitaplık serideki toplam zaman. İlk kitapta ise 200 senelik bir süre anlatılıyor.

Kitaptaki öyküler Hari Seldon'ın psikotarih çalışmalarını anlatarak okuyucuyu ikna etmek yerine o çalışmaların gözlemlerini 5 öykü içerisindeki çatışma ve krizlerle yansıtarak aktarıyor. Bu durumun bir sıkıntısı, olayların kolayca takip edilememesi, özellikle son öyküde kimin kim ve neyin ne olduğunu en azından ben anlayamadım diyebilirim; ancak politik entrikalar, oyunlar, dinin ve ticaretin en etkili boyun eğdirme aracı olması, araçların amaca dönüşmesi, putlaştırılması ve bu arada herşeyin temelinde Seldon'ın psikotarihi aracılığıyla hesapladığı çözülmelerin yaşanması ve krizlerin yeni fırsatlar yaratarak Vakıf'ın bekası için araçlar yaratması şeklinde kitap sürüp gidiyor. Serinin diğer kitaplarında Asimov'un bu tavrı sürdürüp sürdürmediğini merak ediyorum. 7. kitaptan hatırladığım gevşek olay örgüsü ile hiç çekici olmayan bir üslûbun sayfalarca sürüp gitmesiydi. Oysa ilk kitapta karakter derinliği veremeyen, psikolojileri yansıtamayan Asimov'un pırıl pırıl bir politik gözle öykülerini yazdığını görüyoruz. Gerçekten övgüyü hak eden bir eser bu.

Vakıf'ı bilimkurgu seven herkese öneriyorum.

**
Alıntı: http://orkunucar.blogspot.com.tr/...risi-ve-turkiye.html

Hardin bir keresinde demişti ki “ başarıya giden yolda planlama tek başına yeterli değildir. İnsan koşullara göre tavır almayı da bilmeli” hoş ve ilginç

Öncelikle Kitap Tutkunu AhRaZ arkadaşımızın yapmış olduğu 1.Kitap Kardeşliği etkinliğinde tanışmış olduğum kura sonucu eşleştiğim Zihnisinir Zihnisinir arkadaşıma bu kitap hediyesi için çok çok teşekkür ederim.Kitap Tutkunu AhRaZ arkadaşımıza da ayrıca teşekkür ediyorum.Çünkü bu sayede iyi bir dost kazandığımı düşünüyorum.Böyle etkinliklerin devamını diliyorum.
Vakıf benim uzun zamandır okumak istediğim bir kitaptı zaten.Bilim-kurgu sevgisi benim içimde ayrıdır zaten.Okuması güç bol terimli ve kafa karıştırıcılığı olan kimimize göre de sıkılıp yarıda bırakabilen bir tür.Evet benim de bu kitapta arada bir sıkılıp bunaldığım bir sayfa okuyup ya ben nerdeydim dediğim zamanlar oldu.Bu tabii kitabın baş kısımlarında yakaladı. Çünkü o ritmi tutturunca devamı geliyor kitabın.
Benim ilk okuduğum Asimov kitabıydı. Daha önce de yanlış hatırlamıyorsam Will Smith'in oynadığı Ben Robot filmini izlemiştim ki bunu yazaninda Asimov olduğunu üzülerek yeni öğrendim.
Bende hem kitabi okurken rahat anlayabilmek yazdığı dönemi ve ortamı yaşayabilmek adına kendisi adına biraz araştırma yaptım googledan.
İsaac Asimov Yahudi asıllı Amerikalı yazar ve biyokimyacıymıș.Birçok konuda eser verdiği halde en popüler olanları bilim-kurgu türünde yazdıkları eserleriymiş.1920 Rusya doğumlu ve 1992 yılında Amerika'da hayatını kaybetmiş.Okuduğum vakıf kitabını ise 1951 yılında yazmış.Aynı zamanda Vakıf serisinin de ilk kitabı.
Konusu yazıldığı döneme göre oldukça geniş açılı.Kısaca Galaktik İmparatorluğu yaşanan artik yaşam tüm evrene yayılmış bir dönem. Kitapta yüzyıllarca devam eden ve on binlerce gezegene kadar yayılmış bu imparatorluğun çöküşü anlatılıyor.Hari Seldon isminde bir bilimadamının psikotarih adini verdiği bir yöntemle bu imparatorluğun yakın zamanda çökeceğini ve yüzyıllardır biriktirilen bu bilgileri gelecek nesillere aktararak saklanmasını gerekliliğini öne sürmesiyle beraber Terminus adli gezegende daha rahat incelemeyle yaklaşık 30.000 kişilik bir ekip topluyor ve serinin adını veren Vakıf ismini alıyor.
Kitap okudukça çok ilginçlești ve dediğim gibi yer yer durağan ilerledi.Ama yine ben çok beğendim. Okumayan ve bu türü beğenen arkadaşlara tavsiye ederim çok zekice kurgulanmış bir eser. İyi okumalar.....

Lise yıllarımda Asimov' un bütün kitaplarını okuyup hayran kalmıştım. Bilim kurgu kurucu babası beni bu türe alıştırmıştı. Birçok farklı okuma ve yazarla tanıştıktan sonra bile hala zevkle okuyorum bu seriyi. Ancak bilim ve mantığı hikayelerinde çok keskin kullanması, bana göre insan davranışlarına çok büyük etkileri olan din/inanç olgusunu yadsıması gerçekçiliğine zarar veriyor. Bilim kurgu ya da fantazyada gerçekçilik beklememek mi gerekir derseniz, bence hayata/insana temas etmeli, ruhunu da mutlaka hesaba katmalı derim. Binlerce yıl ve milyonlarca gezegene bir ilerleyiş formülü bulduğunu iddia eden ve sapmaları düzeltecek Vakıfları kuran bir bilim adamı ne gerçekçi ve ne de özgürlükçü bence. Hayat kurgudan çok daha olağanüstü, sebebi insanın sadece mantığı ile hareket etmemesi. Aşk, inanç, fedakarlık, adanma vb durumlar insanı genişleten faktörler. Bu nedenle, daha geniş/derinlikli, tahmin edilemez, siyah-beyaz değil gri alanları anlamaya yönelik hikayeleri seviyorum.

Hugo Komitesi’nce “Gelmiş geçmiş en iyi bilimkurgu üçlemesi” ödülüne layık görülen Vakıf serisine başlamış bulunuyorum.
Beynim yandı tabi çok bu tarz okumadığım için. Ama çok zevkli ve heyecanla çevirdiğim için sayfaları çok eğlendim.
Tabii eğlencenin dışında, asıl önemli yanı felsefik bir alt yapısı olması.
Roma İmparatorluğunun gerileme ve çöküş döneminden esinlenerek yazmış Asimov.
Galaktik İmparatorluk çökmeye başlıyor. Üç kriz yaşanıyor ve bunlar bilim, din ve ticaret kalkanlarıyla önleniyor.
Toplumu yönlendiren güçleri ve arkasında yatan planları heyecanla okudum

Bunca yıllık bir kitap okuru olarak ilk kez bir serinin devam kitaplarının derhal yayınlanmasını sabırsızlıkla bekliyorum. Dune ve Yüzüklerin Efendisi serilerine es değer bir kurgu dünya. Tek kelimeyle bir bas yapit. Asla buradaki bir incelemeye sigdirilabilecegini düşünmüyorum. Vakif serisi bilimkurgunun ilk ve en üst düzey örneklerinden... Asimov bilim ve kurguyu aynı anda üst düzey yürütebilen eşsiz bir kalem... Arthur C. Clarke'nin yeri elbet ayrı ancak Asimov bu uçuk kaçık şeyleri gerçekten yaşanabilir göstermeyi çok iyi başarıyor.

Bence bu kitap siyaset ve psikoloji sevenler için iyi bir kitap.İçeriğinde fazlasıyla siyaset ve diyalog barındırıyor. Kitap galaktik imparatorluğu vakıfla diğer gezegenler arasındaki siyasi mücadeleyi anlatıyor.Hiçbir şekilde kitapta romantik bir detay yok tamamen düz, anlaşılması biraz zor konuşmalar yer alıyor.Eğer bilimkurgu ve birazda siyaset seviyorsanız kesin okuyun. Siyasetle aranızda iyi bir bağ yoksa kesin okumayın derim çünkü sizi aşırı sıkar.Son olarak kitabın içinde aksiyonlu olayların pek yaşanmaması beni sinir etti.Bir de olayların 10 yıl sonra 50 yıl sonras birşey demeden gösteriliyor okuduğunuz metinde anlıyorsunuz. Anlaşılması zor bi kitap. Bana bazı yeni kelimeler katması açısından kitabı sevdim besleyici bi kitap.

İnanılmaz güzel bir seridir. Burada kitap hakkında değil ama bu serinin bir tv dizisi olarak çekilmesinin planlandığını hatırlatmak isterin. Sanırım 2019 gibi görme şamsımız var. Ama yine de bu seriyi önceden okumanızı tavsiye ederim. Son olarak Asimov'un robotlarla ilgili yazdığı romanlardan sonuncusunda psiko tarihi ilk geliştiren robot Giskard ve ondan devralan Daneel R.Oliwav da unutulmamalıdır.

One of the best book of Asimov. Some people call it The Bible of Massons. And it is easy to believe that they're right because Asimov was connected to the most powerful people of his time.

Çok bekledim, sıkıldım, hatta elim sahafların fahiş fiyata sattığı seri kitaplarına dahi gitti. Ama nihayet beklenen oldu ve 17 Kasım itibariyle İthaki seriyi tekrar piyasaya sürmeye başladı.Tahmin ettiğim gibi kusursuz bir eserdi. Uzun zamandır bu kadar kaliteli bilim kurgu okumamıştım. Resmen bilim kurgu ögeleri müthiş bir hikayeye serpiştirilerek bizlere sunulmuş. Eh tabi boşuna gelmiş geçmiş en iyi bilim kurgu serilerinden biri olarak gösterilmiyor.

İnternette serinin hangi sırayla okunması gerektiğine dair bir sürü tartışma ve makale bulabilirsiniz. Benim düşüncem yayın sırasına göre okunması gerektiği. "Daha seriyi okumadın nasıl böyle düşünebiliyorsun?" diyecek olursanız; serinin 3 kitap olmak üzere çıkarıldığını ve ardından diğer kitapların eklendiğini biliyorum. İlk kitabı yani Vakıf'ı okurken anlayacaksınız ki olaylar 30-50 sene atlayarak ilerliyor. Bariz ki bu aralar serinin diğer kitaplarına da konu olacak. Açıkçası ben başlangıçta Vakıf'ın ilk 150 senesini genel olarak bu kitapla okumadan kuruluş hikayesini okuyacak olsaydım muhtemelen alacağım haz epey düşecekti. Nitekim piyasada bu sıradan akışta tonlarca kitap var, hem Asimov boşuna mı bu sırayla çıkarıyor kardeşim! Bir bildiği vardır elbet :) İlk 3 kitabı planlayıp çıkan bir seriye, sonradan yazdığı 4.kitabı ilk okunması gerektiğini söyleyen müptezelleri hiç anlayamayacağım.

Kitaba gelecek olursak çok fazla kahramanı var, malum uzun bir dönemi anlatıyor. Hatta bir süre sonra kimi isimler aklınızda kalmayabilir. Ama istifinizi bozmadan okumaya devam edin! Çünkü vakfın mantalitesini her sayfada daha iyi kavrıyorsunuz ve olayların kişilerden çok daha önemli taraflarına şahit oluyorsunuz. Özellikle din kavramının kitaptaki derinliğini ve sürece etkisinin çok başarılı buldum. Aynı şekilde ticaretin de.

Vakıf serisinin çeviri geçmişi bilindiği üzere biraz sıkıntılıdır. Ben bu kitapta çeviriye dair hiç bir sıkıntı görmedim. Gözüme batan bir şey de olmadı.

Sözlerime son verecek olursam müthiş bir giriş kitabı. Diğer kitaplarda olacakların da habercisi. Bilim kurgu sever herkesin mutlaka okuması gereken bir kitap. Serinin diğer kitaplarının da yolda olduğunu duydum. İyi okumalar, kendinize iyi davranın.

Bir insan ne kadar nefessiz kalabilir sorusuna cevap bulduğum kitaptır kendisi. Tek nefeste bitirdim ve tadı damağımda kaldı. Herkese tavsiye ederim.. Sıra 3. Kitapta.

Vakıf'ı okuduğumda satırlar arasında günümüz dünyasının evrene uyarlanmış halini gördüm. Tabularla desteklenen sorgulanamaz dini yönlendirmeler ile Salvor Hardin'in Vakıf'ı ekonomik ve teknolojik gizil bir güç haline dönüştürmesi, arkasından gelen çağda Hober Mallow'un dini etkinin dağıldığını farketmesiyle salt ticari yönetimi benimseyip kendi bölgesini kontrol etmesi günümüz dünya siyasetine pek de uzak değil. Asimov'un kurgusuna hep hayran olmuşumdur ki Vakıf muazzam bir başucu serisi bence. Yayınevinin yenilenen basımında kitabı Bilim-Kurgu serisinden çıkarması da son derece isabetli olduğu kanısındayım.