"Yeni Dünya Düzeni'nin Av Sahası Bosna-Hersek", 1994 yılında piyasa çıkmış bir kitaptı. Yazarı Tanıl Bora, iyi bir sosyolog ve yazardır. Bu kitabının yeni baskısı olmadığı için, uzun süredir arıyor, kendisinde dahi bulamıyordum. Neyse ki yeni baskı yapılmış. TÜYAP’ta görünce hiç duraksamadan alıverdim. Kitap, savaş devam ederken yazılmıştı. Yeni bir önsöz ve Kosova için yazılan ikinci baskı yazısı dışında hiçbir müdahale yapılmamış. Şunu hemen ifade edeyim ki, Tanıl Hoca beni yanıltmadı, çok başarılı bir dönem kitabı oluşturmuş. Üstelik dediğim gibi, kitap Bosna Savaşı devam ederken, acılar ve olaylar çok taze iken yazılmıştı. ( Bu nedenle 1995 yılına ait her şey gibi, Srebrenica Katliamı ve Dayton Barış’ı gibi konular kitapta yok. ) Bora’nın, kitabı henüz 30 yaşında iken kaleme aldığını da ifade etmeliyim. Bosna benim için çok kıymetli, ilgi çekici bir bölge. İlkgençlik yıllarıma denk gelen o dönemi milliyetçi-muhafazakậr hislerle yaşamış biri olarak nispeten objektif bir bakış açısıyla yazılmış bu kitabı merak ediyordum. Bu anlamda kitabı biraz da yüreğim pırpır ederek okudum. Öyle ya, yıllarca doğru bildiğim pek çok şey şehir efsanesi çıkabilir miydi? Hadiseler bize anlatılan gibi olmayabilir miydi? Çok sevdiğim Aliya İzzetbegoviç, gerçekten benim kafamdaki portreye uygun muydu? Cevap vereyim; evet… Bora’nın farklı ve nispeten objektif bir pencereden yazdığı kitap sona erdiğinde Bosna ve Bosna Savaşı ile ilgili hemen her şeyin yerli yerinde olduğunu hissettim. Mesela Bogomillik ile ilgili bildiklerim, Bosna tarihi, Güney Slavları… Osmanlı dönemi Bosna’sı; Bosnalıların din algıları… 20. Asırda yaşananlar… Keza Aliya İzzetbegoviç’in fikir dünyası ile ilgili düşündüklerimin, gerek Sırp gerekse de İslamcı çevreler tarafından bir siyasal İslamcı gibi gösterilme çabalarının beyhude oluşunu gördüm… Kitap Bosna tarihiyle başlıyor. Tarihi süreçte Bosna ve Boşnak kimliğini anlatan bölümden sonra iç savaş dönemine geçiliyor. Maalesef o acı yılları tekrar hatırlamak zorunda kalıyoruz. Bu sırada her Sırp aynı mıdır sorusunun cevabını alabiliyoruz ve savaş ile ilgili pek çok şeyin de… Diğer bölümlerde Sırbistan ve Hırvatistan’da milliyetçilik ile Bosna-Hersek’in durumu işleniyor. Akabinde ise önce dünyanın Bosna Savaşına bakışı ve son olarak da Türkiye kamuoyu ve devletinin Bosna meselesindeki durumu anlatılıyor. Kitapta altını çizdiğim çok fazla yer oldu. Bazılarını paylaşmak isterim: “Bosna-Hersek her şeyden önce halklar arasında, hele "yüzyıllarca bir arada yaşamış" halklar arasında milliyetçi kışkırtmaların nelere yol açabileceğine dair bir büyük "derstir." “Zira Bosna-Hersek -ki onun Yugoslavya'nın etnik ve kültürel mozayiğinin minyatürü olduğu söylenmiştir...Yugoslavya'da "birlikte yaşama pedagojisi" açısından en tecrübeli ve "gelişkin" toplumsal gerçeklik, Bosna-Hersek'inkiydi... Dolayısıyla Bosna-Hersek'in 'yitişi', herhangi bir dini-milli taraf ( öncelikle, sistematik bir etnik kırımın seçilmiş ve ağırlıklı mağduru olan Müslümanlar) adına bir kayıp, bir yenilgi olmaktan öte bu umudun yitişidir, yenilgisidir.” “Cinayetler özellikle genç nüfusu hedef aldı. Genç erkeklerin öldürülmesi ve genç kadınların ırzına geçilmesi, Bosna-Hersek'te Sırp olmayan nüfusun ve özellikle Müslümanların kökünü kurutmaya dönük bir strateji idi...Prijedor'da kentin Müslüman belediye başkanı Muhamed Celayic işe yakalanan bütün öğretmenler ve hekimler toplama kamplarında öldürülmüştü.” “İslamcılığa sempati duyduğu söylenemeyecek olan pek çok Batılı gazeteci ve yazar, İzzetbegoviç'in gerek demeçlerinde gerekse kendisiyle yapılan mülakatlarda uluslararası cihad ve İslami totalitarizm perspektifinden uzak bir tutum sergilediğine dair karşı kanıtlar ve izlenimler sunmuşlardır.” Ve son olarak, acılardan daha acı olan şu şey: “Bosna-Hersekliler için belki de en büyük travma, saldırının, cinayetin, işkencenin, eziyetin düne kadar iç içe yaşadıkları komşularından, iş arkadaşlarından gelmesi oldu.“ Özetle, Bosna Savaşı ile ilgili bilgi sahibi olmak ve yetkin bir eser okumak isteyenler için, yıllar sonra yeni baskısının yapılmasının elzem olduğunu ispatlayan, çok iyi bir çalışma bu kitap.

Yeni Dünya Düzeni'nin Av Sahası Bosna-HersekTanıl Bora · İletişim Yayıncılık · 201818 okunma

··

28 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.