Okumak ve Tüketmek 2
KİTAP OKUNURKEN NASIL NOT ALINIR?
''Kitap okurken nasıl not alınır?'' Bu soru bana ilk geldiğinde biraz anlamsız gelmişti. ''Bir kitaba nasıl not alınır, bu nasıl öğretilebilir ki?'' diye düşünmüştüm. Daha evvel de bir başka iletimde kitaplara not almayı 
Hakan Sarıpolat'dan öğrendiğimi söylemiştim. Ama nasılını sorarak değil. Sadece düşündüklerinizi yazsanız dahi yeter. Kitap okurken sizi bilmem ama benim aklımda binlerce şey dolanır. Bir kitabı biraz okur ve ara verince başlarım düşünmeye. Hem de nasıl biliyor musunuz? Olağanüstü bir şekilde değil; ütü yaparken, yemek yaparken, temizlik yaparken, otobüs beklerken, otobüsteyken, yürürken, dururken, yatarken, çekmeceleri düzeltirken. Arkadaşlar hepimiz insanız ve düşünmek için de bu günlük uğraşlar bir fırsattır. Not almanın bir tarifi reçetesi olmaz. Ama sanırım bir fikir vermek adına, bu iletinin faydalı olacağı okur arkadaşlarımız olacaktır. Kendine has yöntemleri olan ve bize de bir şeyler öğretecek bütün okur arkadaşlarıma da, yöntemlerini bizimle paylaşmalarını rica ediyorum. Çünkü her konuda olduğu gibi akıl akıldan üstündür.
Şimdi gelelim ben nasıl not alıyorum sorusunun cevabına, çok basit şeyler olduğu için yazmak tuhaf gelse de yazmak zorunda hissediyorum. El kadar bir ajandam var. Onu basılı kitap okurken yanımdan ayırmıyorum. Rengarenk kurşun kalem gibi açılan kalemlerim var. Diğer fosforlu kalemler arka sayfaya geçiyor diye tercih etmiyorum. Bunları kurşun kalem dahil bir kalem kutu ile yanımda gezdiriyorum. Basılı kitapları evde okuyorum. Dışarda e-kitap okuyorum. Okuyucu olarak Calibro kullanıyorum ve altı çizili satırın üstüne uzun basınca not alma seçeneği çıkıyor. Oraya not alıyorum. Eğer şelale gibi not alacaksam telefonun not alma bölümünü ya da ses kaydını kullanıyorum. Evde de o ajandama notlarımı alıyorum.
1) Eğer romansa kişilerin fiziksel özelliklerini, mesleklerini, karakter özelliklerini, akrabalık ilişkilerini yazıyorum. Bunlara sayfalar ilerledikçe eklemem gereken bir şey olur diye araya birkaç satır boşluk bırakıyorum.
2) Bilmediğim kelimeleri sözlükten bakıp kitapta geçtiği sayfaya, o kelimenin altını çizip yana ok çıkararak yazıyorum.
3) Bir olaya atıfta bulunuluyorsa okumaya ara verip o olayı araştırıyor, kitap bitiminde hatırlayacağım şekilde bir-iki cümle yazıyorum.
4) Roman kahramanlarının sevdiğim, sevmediğim özelliklerini, olayların bende uyandırdığı düşünceleri, başka bir kitapla ilişkilendirirsem onu yazıyorum.
5) Bazen bir alıntı beni alıp dereye değil okyanusa götürüyor. Alıntı da uzun diyelim. Ajandamı açıp, alıntının sadece sayfasını yazıp, bu alıntı bana şunu şunu düşündürttü diyerek yazıyorum.
6) Bazen o kitabı okurken bir deneme yazısı ortaya çıkıyor ki bunları zaten inceleme yazılarımda kullanıyorum.
7) Şu konu ile ilgili yazı yaz diye deftere not alıyorum.
8) Bazen yazar başka kitaplardan faydalanıyor. Onları not ediyorum. Araştırıyorum, yorumlarını okuyorum.
9) Bu kitabı neden okuyorum, bittiğinde ne olacak yahut bittiğinde de ne düşündüm, ne hissettim, vaktime değdi mi, bu soruları kendime sorup cevaplarımı yazıyorum.
Şimdi bu yazıdan biraz daha bağımsız Okumak ve Tüketmek Üzerine iletimin #29474542 devamı niteliğinde bir şeyler yazmak istiyorum. Misal ki bir yazar sürekli karşınıza çıkıyor, övülüyor, her yerden beni oku dercesine gözünüze çarpıyor. Sakin olun. Övülen her kitabı almaya okumaya kalkmayın. İlk önce yazarı araştırın. Bu insan kimdir, kaç kitabı vardır, ne türlerde yazar, en sevilen kitapları nelerdir, hangi kitapları ilginizi çekti, bunları araştırın. Sonra alacağınız kitap ya da kitaplara karar verin.
Liste oluşturun ve kitabı not alın. Misal dünya klasiği mi, Rus mu Alman mı İspanyol mu vs. edebiyatı bunu yazın. Hangi yayınevi, hangi çevirmeni tercih etmelisiniz, okuyanlara sorun. Kitapyurdu'nu bu yüzden çok seviyorum. Solda çevirmenleri gözden geçirebiliyorsunuz. Yayınevlerini görebiliyorsunuz. Yerli ise kimdir, hangi konuları ele almıştır, hayatı nasıldır kısaca internetten okuyun, bakıştırın. Not ettiklerinize kurgu mu değil mi, hangi kitabı hangi türde yazın. Defterinizi/ listenizi birkaç şekilde tutabilirsiniz. Benim hem yayınevlerine hem yazarlara göre listem var. Yazar ya da yayınevi indirime girdiği anda kitaplığıma katmaya çalışıyorum.
Sistemli bir okuma yapmaya çalışıyorum. Aylık listeler yapıyorum. Okur, neyi okumak istediğini bildiğinde daha keyifli bir süreç oluyor. Minik listeler sizin alacağınız faydayı azami seviyeye çıkaracaktır.
Planlarınızı birkaç aylık da yapabilirsiniz. Bu demek değildir ki %100 uymak zorundasınız. Bir planın 3/4'ünü gerçekleştirirseniz, siz o tasarıyı gerçekleştirmiş sayın. Çünkü dünyanın bin bir türlü hali var. Moraliniz bozuk olur, işiniz çıkar, yorgun olursunuz, aniden bir yolculuk olur vs. Hayat bu. Siz planınızı azami derecede uyacak şekilde hazırlayın ki uyabildiğiniz kadarı kâr kalsın. Plan yapmak seçimi kolaylaştırır. Seçim de okumayı kolaylaştırır. Çok seçenek kararsızlık getirir. Bu yüzden bu zorluğu sadece planınızı yaparken yaşayın, her kitap bitirişinde ''Şimdi ne okusam'' sorusu ile yaşamayın. Hepinize gönlünüzce verimli okumalar dilerim.
··
703 görüntüleme
Çok güzel bir paylaşım olmuş Kübra. Herkes kendine göre bir okuma alışkanlığına sahip olduğu için başkalarının nasıl okuduğu ve nasıl notlar aldığı hakkında bilgisi olsa güzel fikirler paylaşılmış olur. Ben de yorumları dikkatle takip edeceğim.
Ben öncelikle okuma listemi oluştururken, evde, işte ve metroda okunabilecek olanları konu ve hacimleriyle belirlemeye çalışıyorum. Genelde aynı anda bir deneme, bir şiir, bir dergi ve bir tarih olarak ayarlamaya çalışıyorum. Kitaplarımın arasında kağıtlar bulunduruyorum. Evde değilsem, sayfa ve paragraf işaretleri koyuyorum. Aynı zamanda bana yaptığı çağrışımları inceleme yazılabilecek şekilde not alıyorum. Kitap bittiğinde yazmaya değecek kadar not aldığımı düşünürsem inceleme yazıyorum. Değilse (1k dan önce ajandama aktarıyordum), şimdi usb dosyama aktarıyorum. 1k daki paylaşımlarımı da buraya kopyalıyorum. Zaman ayırabildiğimde yıllardır biriktirdiğim notları gözden geçirerek tazeliyorum.
Ne güzel kitap okuyorsun Kübra, özendim :)) benim olayım o kadar sistemli değil sanırım, dağınığım biraz. Defter falan sürekli taşıyamıyorum yanımda, unutuyorum :) Bir 12li kuruboyam var kitap kapağına uydurduğum renkle başlıyorum kitaba, bitene kadar arasında kalıyor kalem, altını çizmek, not almak, işaretlemek için :) Not alıp almamam kitaba bağlı oluyor. Bazı kitaplarda yazıyorum da yazıyorum. Sorular, düşünceler, itirazlar... Bazılarında sadece bana hatırlattığı bir kelime oluyor sayfanın kenarında. Yer, olay, kişi, kavram ya da başka bir kitap... Tabi kitabın türü, yazarı ve tarzı da dediğin gibi çok önemli bence de. Bence fikir vermek adına çok güzel bir yazı olmuş 😊 eline sağlık :)
Süpersin yaaa :) ictenligin Hayranlik uyandirdi Bende .. cok benzeriz:)
Geçen burada bir dostumuz güzel bir makalenin linkini paylaşmıştı; ‘neden okuduklarımız belli bir zaman sonra hiç aklımızda kalmıyor’ temalı güzel bir yazıydı. Bunun bir nedeni de kitaplara biraz kullan-at tarzı hızlı tüketim araçlarından biri gibi yaklaşmamızla alakalı sanırım. Oysa ki kitaplar diğer tüketim nesneleri gibi değil, daha fazla ilgi alaka istiyor. Tabii daha sistemli ve kayıtlı bir okuma için ekstra vakte de ihtiyaç var... (Ben tam bu noktada elenip adadan ayrılıyorum:)
Sen kitabı okurken bir yandan da okumanın ötesinde kitapla vakit geçiriyorsun. İkisinin arasında tabii ki önemli bir fark var. Senin incelemelerinin altına defalarca yazmışımdır, okuduğun kitapların çok içine girip adeta yaşıyorsun satır satır diye... Çünkü her cümlene yansıyor kurduğun bu ilişki. Arkasındaki nedenlerden birini daha öğrenmiş olduk:))
Güzel bir yazıydı Kübra, emeklerine sağlık... Sevgiler...
Konu açılmışken ben de kendi sistemimden bahsedeyim. :) Aslında bir sistemsizlik konusu var. Dağınığım yani. Dağınık sevdiğimden değil ama not alma sistemim biraz dağınık. Bazen okuduğum kitaba alırım, bazen çantamda gezdirdiğim ufak not defterime, bazen de ajandama... Ama en çok telefonumdaki not defterine alırım, ulaşılabilirliği en yüksek olan o çünkü. Bir de telefonda doküman bölümü var, oraya daha teferruatlı alıntı ya da notlarımı yazarım. Ha bir de bilgisayarda word dosyaları var. Bulduğum her şeye not aldığım için, notlarım hepsi ayrı dünyalarda yaşıyor. 🤦Ama yakında hepsini aynı çatı altında toplamayı düşünüyorum. Not aldığım şeyler, genelde okuduğum şeyin bende uyandırdığı hisler başta olmak üzere, satır arasında yakaladığım ipuçları oluyor. Eğer bir gönderme varsa aynı senin gibi ben de okumaya ara verir, neymiş ne değilmiş diye araştırır ona göre de notlarımı alırım. Okuduğum kitaba inceleme yazmak için bu notlardan faydalanırım ama görüldüğü üzere biraz dağınık not tuttuğum için, toparlayıp inceleme yazmak deveye hendek atlatmak kadar zor oluyor benim için. Ama en yakın zamanda çeki düzen vereceğim kendime, yeter bu kadar dağınıklık. :) Siteye böyle güzel katkılar verdiğin için teşekkürler Kübra. :)
Elinize sağlık, yol gösterici bir çalışma olmuş.
Maalesef pek not alan bir insan değilim kitap okurken, hatta yeni yeni başladım not almaya. Kitabı okurken alınan zevki arttırıyor bunu da farketmiş oldum:)) O yüzden tavsiye vermek pek haddim değil diye düşünüyorum, yine de yaptıklarımı yazayım.
Evde okurken not almak kolay, yanımda yapışkanlı post itim oluyor, okuduklarımla ilgili aklıma düşünceler mi doldu çiziyorum altını cümlenin, paragraf ise işaret koyuyorum aklımda ne varsa yazıp post ite yapıştırıyorum o sayfaya:) (En son Oblomov da böyle yapmıştım)
Dışarıda telefon her zaman yanımda olduğu için Not alma uygulaması ile haşır neşir oluyorum, o notu neden aldıysam sayfa numarasına kadar yazıp unutmamak için alıntı cümlesinin ilk bir kaç kelimesini yazıyorum.
Okuduğumuz kitaplar hakkında düşünceler gerçekten insana olur olmadık zamanda geliyor, bu konuda muzdaribim. Toplu taşımada ayakta iken, karşıdan karşıya geçerken, merdiven inip çıkarken.. Yine de bugüne kadar sağlıklı gelebildim çok şükür:))
Ne güzel bir yazı olmuş,uzun uzun da yazmışsınız,elinize sağlık, üşenip yapmadığım ama yapmam gereken bir dolu şey olduğunu hatırlattı ve yeni fikirler verdi,teşekkürler. Ben ruh halime göre okuyanlardan olduğum için sabah başka,öğlen başka,gece başka,ertesi gün başka bir kitap olur elimde,o yüzden şu an halihazırda altı kitap okuyorum mesela ama tabii ki bazılarının bitmesi çok zaman alabiliyor bu durumda.Tabi böyle olunca notlar çok fazla ve düzensiz oluyor.Okurken altını çizmeyi çok severim,bir gün dönüp baktığımda o zaman neler hissettiğimi anlatıyor bana,nostalji oluyor.Önemli bulduğum yerlere yıldız koyarım.Bilmediğim şeyler varsa araştırır gerekirse sayfa kenarına şerh düşerim.Bazen tek bir cümle bana bir sürü şey çağrıştırır bunlar eğer bir iki paragrafla ifade edilebilecekse telefondaki not programına yazarım.Eğer okuduğum şeyler bana ilham verdiyse bilgisayarımda ilgili klasörümü açar hemen bir hikaye yazarım.Okuduğum kitapta kaynakça varsa ilgilendiğim konularda kaynakçasından yararlanırım mutlaka.Kitap alma kısmına gelince ben bütün yıl kendime bir liste oluşturuyorum,listeyi oluşturmamda 1k'daki incelemeler,alıntılar,yorumlar çok çok faydalı oluyor tabii ki.Daha sonra önce oturduğum şehirde sonra da daha büyük bir komşu şehirde kitap fuarına gidiyorum,eğer bulamadıklarım olursa önce kitapyurduna,sonra da nadir sahafa bakıp eksikleri tamamlıyorum.Kitaplarımla buluşunca da ne zaman,nereden almış olduğumu yazıyorum ilk sayfaya,birgün bakıp o günü hatırlamak hoşuma gidiyor.
Beğeniyorsam bir x koyuyorum. Çok beğeniyorsam iki x koyuyorum. Çok çok beğeniyorsam üç x koyuyorum. İnanmıyorsam araştırmak için soru işareti koyuyorum.Filmlerle ilgili bir bağlantı buluyorum genelde kitaplarda en son Bulgakov'un Köpek Kalbi'ni okurken aklıma Demirkubuz'un Yeraltı'sı geldi. Onu da "Yeraltı denktir( matematik sembolüyle) Köpek Kalbi" diye yazdım. Çok karalamam, ayrıca düzenin denebilir ki harika.Yazmak çok yorucu bir şey gerçekten.
Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.