İmdi, şunu belirtmekte yarar var: Spinoza, Erdem derken, aklın denetiminde olan duyguları kastetmektedir. Başka deyişle, kendi doğamızın yasalarına en uyumlu olan duygulardır. Dolayısıyla Spinoza'da, Etik, memba olarak bireyde başlar; fakat topluma yayıldığı vakit çiçeklenir. Bu yargıyı destekleyecek sözler, Ethica'nın IV. kitabının 24. onermesidir: "Bizim için mutlak anlamda erdemli hareket etmek sadece aklın kılavuzluğunda hareket etmek, yaşamak ve varlığımızı sürdürmek demektir (bu üç eylemde aynı anlama gelir): bu da kendi yararımızı gözetmekten kaynaklanır." (s. 262) Buradan çıkaracağımız sonuç şu olabilir: Varlığımızı devam ettirmek kendimize ve başkalarına karşı yapacağımız en büyük iyiliktir. Yani, bir topluluk, toplum olma fikri. Edilgin, yani, dış etkenlerin gücünün daha aktif olduğu duygulanımları yaşamak yerine, aklımızın kılavuzluğunda etkin duygulanımları yaşamak bir etik oluşturmaktır. Çünkü, "Doğada hiçbir şey bir insana, aklın kılavuzluğunda yaşayan başka bir insandan daha yararlı olmaz." (s. 271) Dikkat etmek gerek: Etik, der Spinoza. G. Deleuze'ün tabiriyle (Spinoza), "ahlak yapmaz; çok basit bir nedenle: Hiçbir zaman, ne yapmamız gerektiğini sormaz; her zaman nelere muktedir olduğumuzu, neyin gücümüz dahilinde olduğunu sorar." (Spinoza Üzerine On Bir Ders, s. 31) Bunu anladığımıza göre, şöyle devam edebiliriz: Bizim birlikteliklerimiz, yaratacağımız çokluk, bizim oluşturduğumuz duygularımız ile kurulacaktır. Dış etkenlerin değil, bizim gücümüz ile. Burada, Nietzsche'nin, o aşina olduğumuz çağrısını yineleyebiliriz: "Aktif ol!" Paragrafa gelince, burada, Spinoza, rahiplerin ve tiranların maskesini düşürmeye çalışır. Ona göre, rahipler ve tiranlar, otoritelerini hükmettiği insanların kederli ve edilgin duygularına borçludur. Çünkü kederli duygulara sahip olan kişi, eyleme geçme kudretinden azadedir ve pasiftir. Onu yönetmek bu anlamda kolaydır. Şimdiye kadar anladığım Spinoza burada bitiyor, geleceğe bakalım, aktif ve neşeli bir politika yürütelim dostlarım.

EthicaBaruch Spinoza · Kabalcı Yayınları · 20131,586 okunma

·

43 görüntüleme

Yorum yapabilmeniz için giriş yapmanız gerekmektedir.

Gönderi

Apo